Elise Ann Allen của tạp chí Crux, trong bản tin ngày 22 tháng 12 năm 2025, cho hay: Trong bài phát biểu thường niên trước Giáo triều, Leo thách thức sự chia rẽ nội bộ.
Thực vậy, hôm thứ Hai, Đức Giáo Hoàng Leo XIV đã trình bầy điều có thể gọi là quang tuyến X vào công nghị Hồng Y của ngài trong tháng tới, nói với các thành viên của Giáo triều rằng nhiệm vụ của họ phải là tiếp cận thực tế địa phương đồng thời thúc đẩy sự hiệp thông trong một thế giới chia rẽ.
Phát biểu trong bài diễn văn thường niên đầu tiên trước Giáo triều vào ngày 22 tháng 12, Đức Giáo Hoàng lưu ý rằng đôi khi trong bộ máy hành chính trung ương của Giáo hội, “dưới vẻ ngoài bình tĩnh, các thế lực chia rẽ có thể đang hoạt động.”
Ngài nói: “Chúng ta có thể rơi vào cám dỗ dao động giữa hai thái cực đối lập: Sự đồng nhất không coi trọng sự khác biệt, hoặc làm trầm trọng thêm sự khác biệt và quan điểm thay vì tìm kiếm sự hiệp thông”.
Do đó, trong các mối quan hệ giữa các cá nhân, động lực công sở, hoặc thậm chí khi giải quyết các vấn đề như đức tin, phụng vụ, đạo đức, và nhiều hơn nữa, “có nguy cơ rơi vào sự cứng ngắc hoặc hệ tư tưởng, dẫn đến những xung đột.”
“Tuy nhiên, chúng ta là Giáo hội của Chúa Kitô, là các chi thể của Người, là thân thể của Người. Chúng ta là anh chị em trong Người. Và trong Chúa Kitô, dù nhiều và khác biệt, chúng ta là một: In Illo uno unum,” ngài nói thế, có ý đề cập đến khẩu hiệu của chính ngài khi nhậm chức Giáo hoàng.
Đức Giáo Hoàng Leo đã phát biểu trong lời chúc mừng Giáng sinh truyền thống với các thành viên của Giáo triều – một sự kiện mà người tiền nhiệm của ngài, Đức Giáo Hoàng Phanxicô, thường sử dụng để chỉ trích Giáo triều về những sai lầm và sự chống đối, và để đưa ra những lời kêu gọi mạnh mẽ về sự thay đổi trong tư duy.
Trong bài phát biểu đầu tiên của ngài trước Giáo triều năm 2013, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã nổi tiếng gọi đó là một thể chế lỗi thời, khép kín, mắc phải 15 “căn bệnh” khác nhau mà ngài cho rằng cần phải được chữa trị nếu muốn công việc của họ có hiệu quả.
Dù vẫn chỉ ra những xu hướng đáng lo ngại trong hệ thống của chính mình, Đức Giáo Hoàng Leo hôm thứ Hai đã đưa ra một cách tiếp cận mềm mỏng hơn, khuyến khích tình bạn và tình huynh đệ để hoàn thành sứ mệnh của Giáo hội là chia sẻ Tin Mừng với thế giới.
Bài phát biểu của Đức Giáo Hoàng Leo tập trung gần như hoàn toàn vào tông huấn Evangelii Gaudium năm 2013 của Đức Giáo Hoàng Phanxicô, “Niềm vui của Tin Mừng”, một trong bốn điểm chính sẽ được thảo luận trong công nghị bất thường của các Hồng Y vào ngày 7-8 tháng Giêng.
Đức Giáo Hoàng Leo đã tưởng nhớ sự ra đi của Đức Phanxicô hồi đầu năm nay, nói rằng “tiếng nói tiên tri, phong cách mục vụ và giáo huấn phong phú của ngài đã đánh dấu hành trình của Giáo hội trong những năm gần đây, trên hết là khuyến khích chúng ta đặt lòng thương xót của Chúa làm trung tâm, tạo động lực mới cho việc truyền giáo, và trở thành một Giáo hội vui mừng, chào đón tất cả mọi người và quan tâm đến những người nghèo nhất.”
Sau đó, Đức Leo đi sâu vào suy gẫm về những gì thông điệp Evangelii Gaudium nói về sứ mệnh của Giáo hội trong thế giới hiện đại và vai trò của Giáo hội trong việc xây dựng lại ý thức hiệp thông.
Với tư cách là một nhà truyền giáo, Đức Leo nói rằng bản chất của Giáo hội “hướng ra bên ngoài, hướng về thế giới, mang tính truyền giáo”.
Ngài nói: Evangelii Gaudium mang đến một động lực mới cho Giáo hội để kết nối lại với động lực truyền giáo của mình, và cho rằng mệnh lệnh của Chúa Giêsu dành cho các môn đệ của Người là “hãy đi và làm cho muôn dân trở thành môn đệ” vẫn còn phù hợp cho đến ngày nay.
Ngài cho hay: Mệnh lệnh của Chúa Giêsu, “vang vọng trong những bối cảnh thay đổi và những thách thức luôn mới mẻ đối với sứ mệnh truyền giáo của Giáo hội, và tất cả chúng ta đều được mời gọi tham gia vào ‘cuộc ra đi’ truyền giáo mới này”.
Ngài nói: “Tính chất truyền giáo này xuất phát từ sự kiện chính Thiên Chúa đã trước tiên hướng về chúng ta và, trong Chúa Kitô, đã đến tìm kiếm chúng ta”. Và ngài cho rằng Lễ Giáng Sinh là lời nhắc nhở rằng sứ mệnh của chính Chúa Giêsu là đến thế gian “để gặp gỡ chúng ta”.
Theo nghĩa này, sứ mệnh của Chúa Giêsu tiếp tục thông qua Giáo hội, và “trở thành tiêu chuẩn để phân định trong đời sống của chúng ta, trong hành trình đức tin, trong các thực hành của Giáo hội, và cả trong công việc phục vụ mà chúng ta thực hiện tại Giáo triều Rôma.”
Đức Giáo Hoàng nói: “Các cấu trúc không được làm nặng nề hoặc làm chậm tiến trình của Tin Mừng hoặc cản trở sự năng động của việc truyền giảng tin mừng; thay vào đó, chúng ta phải làm cho chúng hướng đến sứ mệnh hơn”.
Đức Giáo Hoàng Leo nói rằng Giáo triều, giống như tất cả những người đã được rửa tội, được kêu gọi cùng chịu trách nhiệm và hợp tác trong sứ mệnh của chính Chúa Giêsu, và do đó “phải được thúc đẩy bởi tinh thần đó và nuôi dưỡng lòng quan tâm mục vụ trong việc phục vụ các Giáo hội địa phương và các mục tử của họ.”
Ngài cũng nói: “Chúng ta cần một Giáo triều Rôma ngày càng mang tính truyền giáo hơn, trong đó các thể chế, chức vụ và nhiệm vụ được hình thành dựa trên những thách thức lớn lao về giáo hội, mục vụ và xã hội hiện nay, chứ không chỉ đơn thuần là để đảm bảo công tác quản lý thông thường”.
Đức Giáo Hoàng Leo nói rằng Lễ Giáng Sinh, ngoài việc là cơ hội để suy gẫm về sứ mệnh của Giáo hội, còn là thời điểm để suy gẫm về mục đích của Giáo hội, đó là vun đắp sự hiệp thông.
Ngài cho hay: “Lễ Giáng Sinh nhắc nhở chúng ta rằng Chúa Giêsu đến để tỏ lộ dung mạo thật sự của Thiên Chúa Cha, để tất cả chúng ta có thể trở thành con cái của Người và do đó là anh chị em của nhau”.
Theo ngài, tình yêu của Thiên Chúa dành cho nhân loại, được thể hiện qua “những hành động và lời rao giảng giải phóng” của Người, cho phép các tín hữu trở thành “dấu hiệu của một nhân loại mới – không còn dựa trên sự ích kỷ và chủ nghĩa cá nhân, mà dựa trên tình yêu thương và tình đoàn kết lẫn nhau”.
Đức Giáo Hoàng Leo nói rằng điều này có cả yếu tố nội tại và ngoại tại.
Sự hiệp thông, ngài nói, là một ưu tiên nội tại cấp bách “vì sự hiệp thông trong Giáo hội luôn là một thách thức kêu gọi chúng ta hoán cải.”
Đức Giáo Hoàng nói rằng Giáo triều có sứ mệnh đặc biệt là xây dựng sự hiệp thông của Chúa Kitô, và sự hiệp thông này phải được hình thành “trong một Giáo hội hiệp thông, nơi tất cả cùng cộng tác trong cùng một sứ mệnh, mỗi người theo đặc sủng và vai trò của mình”.
Ngài nói thêm rằng sự hiệp thông này không phải là kết quả của lời nói và văn kiện, mà là những cử chỉ và thái độ thể hiện trong cuộc sống hằng ngày, kể cả trong môi trường làm việc.
Ngài trích dẫn lời Thánh Augustinô, người đã nói rằng, “Trong mọi việc của con người, không có gì thực sự được trân trọng nếu không có bạn bè”. Tuy nhiên, ngài lưu ý rằng Thánh Augustinô gần như cay đắng nói thêm, “Nhưng trong đời này, hiếm khi nào tìm thấy một người mà tinh thần và hành vi của họ có thể được tin tưởng hoàn toàn?”
Đức Giáo Hoàng Leo nói rằng sự cay đắng này cũng có thể ảnh hưởng đến cộng đồng Kitô giáo và đời sống Giáo triều, “khi, sau nhiều năm phục vụ trong Giáo triều, chúng ta nhận thấy với sự thất vọng rằng một số động lực – liên quan đến việc thực thi quyền lực, mong muốn thắng thế, hoặc theo đuổi lợi ích cá nhân – thay đổi rất chậm”.
Một số người có thể hỏi liệu có thực sự khả thi để làm bạn hay tìm được tình bạn chân thành với các thành viên khác trong Giáo triều Rôma hay không,” ông nói thế, khi chỉ ra một thực trạng mà vô số công nhân và quan chức Giáo triều đã than phiền trong nhiều thập niên qua.
Ngài nói: “Giữa công việc hàng ngày, thật là một ân huệ khi tìm được những người bạn đáng tin cậy, nơi mà những chiếc mặt nạ được gỡ bỏ, không ai bị lợi dụng hay bị gạt ra ngoài lề, sự hỗ trợ chân thành được trao tặng, và giá trị cũng như năng lực của mỗi người được tôn trọng, ngăn ngừa sự oán giận và bất mãn”.
Những mối quan hệ này đòi hỏi sự hoán cải bản thân để nuôi dưỡng tinh thần bác ái chân thành và yêu thương.
Đức Giáo Hoàng Leo nói rằng ý thức hiệp thông này cũng phải được chuyển hóa vào động lực ad extra, hay hướng ra bên ngoài, trong một thế giới bị hoen ố bởi sự chia rẽ, xung đột và bạo lực, “nơi chúng ta cũng chứng kiến sự gia tăng của sự hung hăng và giận dữ, thường bị lợi dụng bởi cả lĩnh vực kỹ thuật số lẫn chính trị.”
Trong bối cảnh đó, ngài nói: lễ Giáng sinh, “mang đến món quà hòa bình và mời gọi chúng ta trở thành dấu hiệu tiên tri của nó trong một bối cảnh nhân bản và văn hóa quá phân mảnh.”
Đức Giáo Hoàng Leo nói rằng, Giáo triều, mà Đức Phanxicô đã tìm cách quốc tế hóa, phải gieo mầm tình bạn và tình huynh đệ trong chính mình để có thể làm điều tương tự giữa các dân tộc, tôn giáo và văn hóa khác nhau.
Đức Giáo Hoàng Leo nói rằng, việc trung thành với sứ mệnh của Giáo hội và đạt được sự hiệp thông đích thực là điều có thể nếu đặt Chúa Kitô làm trung tâm, và năm thánh là lời nhắc nhở “rằng chỉ có Người mới là niềm hy vọng không bao giờ làm thất vọng”.
Ngài lưu ý rằng năm thánh trùng với việc kỷ niệm 1,700 năm Công đồng Nicaea và kỷ niệm 60 năm bế mạc Công đồng Vatican II.
Cùng nhau, những lễ kỷ niệm này đưa Giáo hội trở về cội nguồn đức tin, đồng thời thúc đẩy Giáo hội tham gia vào thế giới hiện đại, “luôn quan tâm đến niềm vui, hy vọng, nỗi buồn và lo lắng của con người thời đại chúng ta”.
Ngài nói: “Chúng ta cũng hãy nhớ điều này trong công việc phục vụ tại Giáo triều: Công việc của mỗi người đều quan trọng đối với toàn thể, và chứng nhân của đời sống Kitô giáo, được thể hiện trong sự hiệp thông, là sự phục vụ đầu tiên và lớn lao nhất mà chúng ta có thể dâng hiến”.
Đức Leo kết thúc bài phát biểu của ngài bằng lời cầu xin Chúa ban cho giáo triều “sự khiêm nhường, lòng thương xót và tình yêu thương của Người, để chúng ta có thể trở thành môn đệ và chứng nhân của Người mỗi ngày”.