Cầu nguyện theo lối chiêm niệm(tiếp theo)
4. Phẩm chất đời bạn
Giờ cầu nguyện thinh lặng như thế này phải quan trọng đối với trọn cuộc sống làm người Kitô hữu, làm tu sĩ và làm linh mục của qúy vị. Phần lớn các tu sĩ vốn cảm nghiệm ơn gọi nguyên thủy của họ như một ơn gọi sống phó thác cho Chúa và tận tụy phục vụ Người, nhưng cũng thêm rằng Chúa hứa cho các vị một cuộc sống trong đó, các vị sẽ cảm nghiệm được, một cách đặc biệt, nhận thức về Người và về tình yêu của Người.
Giờ chiêm niệm này có mục đích dẫn qúy vị đạt được lời hứa ấy cách trọn vẹn.
Nhưng đời bạn phải sẵn sàng đón nhận ơn thánh này hai cách.
(a) Thứ nhất, bạn phải cố gắng biểu lộ được sự phó thác liên tục kia bằng cách tách mình ra khỏi bạo lực mà tiến vào những phương cách bất bạo động và hiếu hòa, ra khỏi bất cứ thứ dối trá nào mà tiến vào tính chân thực hoàn toàn và hòa hợp nội tâm, ra khỏi tính vị kỷ mà tiến vào sự nhậy cảm đối với nhu cầu, quyền lợi và cảm xúc của người khác, ra khỏi tính chiều chuộng thân xác mà bước vào ý thức tự nhiên biết giữ gìn tâm và trí luôn trong trắng, ra khỏi tính chiếm hữu và tham lam mà bước vào tính cho đi và chia sẻ…
Nói cách khác, bạn phải cương quyết chống lại các khuynh hướng tồi bại muốn làm Chúa Thánh Thần đau buồn và giết hại linh hồn mình: kiêu ngạo tiếng tăm, ghen tương đố kỵ, giận dữ bạo hành, chiều chuộng thân xác và không trong sạch, ươn lười và tham lam. Bạn phải chào mời vào tâm hồn bạn các hoa trái của Chúa Thánh Thần: tình yêu chân thực, niềm vui trong Chúa Thánh Thần, bình an trong tâm hồn, nhẫn nại trong cách cư xử, nhân từ với hết mọi người, tốt lành trong các ý hướng, chân thật trong mọi giao tiếp, dịu dàng đối với mình và đối với người ngoài, luôn tự chủ trong tâm hồn và trí khôn.
Tất cả những điều trên đều có thể thực hiện được bao lâu bạn biết mở lòng và mở đời bạn cho Thần Trí Chúa Giêsu. Và bản tính con người là thế, nó đòi bạn phải không ngừng hoán cải ăn năn.
(b) Thứ hai, bạn phải nuôi dưỡng liên tục trong chính bạn lòng khao khát Chúa, lòng khao khát được thấy lời hứa từ ban đầu của Người đối với bạn được thể hiện hoàn toàn.
Có thể bạn không có được những cảm tình cao độ như họ nhưng ít nhất bạn nên có thiện cảm với người viết những giòng sau đây về sự thu hút của Chúa:
“Nếu sự thu hút bạn cảm thấy khi đọc hay khi nghe về việc này (tức tình yêu chiêm niệm về Chúa) tự nó chiếm hữu bạn đến độ vào giường với bạn, thức dậy với bạn vào buổi sáng, theo bạn suốt ngày trong mọi việc bạn làm, phân cách bạn với mọi thực hành hàng ngày…; nếu sự lôi cuốn ấy …khiến bạn thay đổi cả cách nhìn của bạn và làm bạn luôn nở nụ cười trên môi; nếu trong khi nó tồn tại, điều gì cũng trở thành ủi an và không điều gì có thể làm bạn phật lòng; nếu bạn dám chạy cả hàng ngàn cây số để nói truyện với một người bạn biết rõ cũng có cùng một cảm nhận như bạn; nếu khi tới nơi, bạn thấy mình chẳng có điều gì để nói… ngoại trừ một mình điều ấy; nếu bạn dùng ít lời nhưng đầy thâm trầm và bốc lửa; nếu những lời vắn vỏi của bạn làm cho thế giới tràn đầy khôn ngoan nhưng đối với những kẻ chưa vượt quá được bên kia lý trí chúng chỉ là rồ dại; nếu sự im lặng của bạn là im lặng bình an, nếu lời nói của bạn là lời nói xây dựng, lời cầu nguyện của bạn là lời cầu trong nơi kín đáo, nếu niềm hãnh diện của bạn là niềm hãnh diện thích đáng, nếu tác phong bạn khiêm tốn, nếu tiếng cười của bạn nhẹ nhàng; nếu niềm vui của bạn là niềm vui của trẻ thơ đang nô giỡn; nếu bạn thích ở một mình và ngồi riêng ra vì cảm thấy người khác gây trở ngại cho bạn, không chịu làm điều bạn đang làm; nếu bạn không muốn đọc và nghe chi nếu điều ấy không nói về việc này; thì quả thực đã đủ bằng chứng bạn đang được thu hút vào lối cầu nguyện chiêm niệm chân thực, một lối cầu nguyện vượt quá mọi lời nói và suy tưởng” (36).
Ta cũng nhận ra một lòng thèm khát Chúa cao độ như thế trong lời lẽ của bài thánh ca Jesu, Dulcis Memoria (Ôi Giêsu, kỷ niệm dịu dàng):
“Lạy Chúa Giêsu: chỉ cần nghĩ đến Chúa là trái tim con đã tràn đầy hân hoan vì chẳng có hạnh phúc nào sánh được với niềm vui thấy Chúa hiện diện diụ dàng.
Quyến rũ hơn mọi giai điệu
phấn chấn hơn mọi tin tức,
thỏa lòng hơn mọi ý niệm khác, đó chính là Chúa, lạy Chúa Giêsu, Con Thiên Chúa.
Lạy Chúa Giêsu: Chúa là hy vọng của tội nhân biết ăn năn
Chúa nhân từ với những ai xin Chúa giúp đỡ
Chúa tốt bụng với những ai tìm kiếm Chúa
Nhưng ai nói được Chúa ra sao đối với người đã tìm thấy Chúa!
Không lời nào diễn tả được, không sách nào giải nghĩa được,
và nếu nhờ kinh nghiệm mà biết được,
bạn chỉ có thể tin: yêu Chúa Giêsu có nghĩa gì.
Khi Chúa đến thăm trái tim con, nó tắm gội trong ánh sáng chân lý, thế giới mất hết sức quyến rũ và một tình yêu bùng cháy trong trái tim con.
Ai đã nếm được Chúa, sẽ đói khát hơn nữa. Ai đã uống được Chúa, sẽ khát khao hơn nữa, nhưng, lạy Chúa Giêsu, chỉ những ai yêu Chúa mới có thể mong chờ Chúa thôi.
Lạy Chúa Giêsu, hãy là niềm vui của con bây giờ và sau này là phần thưởng của con,
xin cho vinh quang của Chúa ngự trong con, đời đời và mãi mãi. Amen.”
Sau đây là hai cách ta có thể sử dụng để nuôi dưỡng và củng cố sức quyến rũ và lòng thèm khát Thiên Chúa:
Cách thứ nhất là ‘Lối Đọc Lời Chúa’ (Lectio Divina): Đây là lối đọc sách thiêng liêng để nguyện gẫm, đọc những bản văn giúp ta cảm nhận, lôi cuốn ta tới Chúa và tới việc cầu nguyện; những bản văn này không cần dài dòng nhưng phải giúp tâm trí ta tràn đầy yêu thương và thèm khát Chúa.
Những bản văn này giúp tâm trí ta suy gẫm sốt sắng, dẫn ta tới việc chiêm niệm. “Bởi thế, nếu bạn tha thiết với việc chiêm niệm, thì hãy siêng năng sốt sắng và liên tục suy gẫm vì đây là cách tuyệt đối sẽ thành công” (37).
“Ta chỉ nên xem sét những công trình thấm nhiễm phẩm tính thần thiêng. Không cần phải nói, Sách Thánh là nguồn trước nhất và tinh ròng hơn cả. Đọc có suy tư thực sự vừa làm Chúa hài lòng vừa là khí cụ đem Người trở lại với chúng ta. Giờ đây, trong trạng thái yên tĩnh, linh hồn ta sẽ nhận được nhiều soi sáng, giúp nó khám phá ra các sắc thái, các ý nghĩa mới mà trước đây nó không hề thấy; những sắc thái và ý nghĩa mới này xuất hiện một cách không khó khăn, giống như một thứ minh quang (enlightenment) hết sức ngọt ngào nhưng đủ chất lượng để được cảm nhận. Lúc ấy, linh hồn ta sẽ hiểu ra rằng Sự Hiện Diện minh quang ấy chính là Chúa Thánh Thần. Ơn Chúa này chính là nhận thức cao hơn, đầy yêu thương về chính Người, và là một gia tăng đức tin của ta vào Sách Thánh của Người” (38).
Cách thứ hai là cầu xin để được ơn biết cầu nguyện: “Lạy Chúa, xin dạy con cách cầu nguyện, cách nhận biết và yêu mến Chúa trong lối cầu nguyện thinh lặng; Lạy Chúa, xin để Thánh Thần Chúa chiếm hữu con, để Chúa thống trị trong con và qua con…”.
Căn cứ vào Phúc Âm, ta biết rõ a) ta phải cầu xin cho được ơn Chúa Thánh Thần, bằng một đức tin cậy trông; và b) lời cầu xin ấy thế nào cũng được khứng nhận (Lc 11:13).
Nên nhớ: không được ca bài ca tôn sùng một cách coi thường, không được nói lời gì một cách khinh xuất, nhưng đã nói là phải giữ. Không nên ẩu tả bắt đầu lối cầu nguyện này. Chỉ bắt đầu khi đã sẵn sàng và khi đã bắt đầu rồi, không nên quay lưng nhìn lại. Chúa yêu bạn và cần bạn. Người đang chờ dịp để bước vào đời bạn. Một khi đã khởi sự lối cầu nguyện này, bạn sẽ không còn như trước nữa. Người sẽ sử dụng bạn. Đây là chuyện vĩ đại nhất trong đời bạn. Xin ngợi khen Người; alleluia!
Ghi chú
36. Thư Linh Hướng Riêng cũng của tác giả cuốn Đám Mây Vô Minh, (xem ghi chú số 9), Burns & Oates, London, tr.67-68.
37. Đức Hồng Y Lercaro, sách đã dẫn, tr.252 trích dẫn lời Cha Thomas: Chúa Giêsu nói về việc chiêm niệm đã thủ đắc được.
38. Dom G. Belorgey OCSO Thực Hành Việc Cầu Nguyện Trong Tâm Trí (The Practice of Mental Prayer) Mercier Press, Cork, 1951, các tr.144-145.
5. Ý nghĩa và tính thích hợp của lối cầu nguyện chiêm niệm
Lạy Chúa, xin dạy chúng con ‘cách cầu nguyện!’
Người ta thường hỏi Kitô hữu: Các bạn cầu nguyện ra sao? Họ biết rõ sự tận tụy suốt đời của ta trong việc phục vụ nhân loại; họ nhìn nhận trong cuộc sống độc thân của linh mục tu sĩ Công Giáo có một kỷ luật giúp các vị đầy đủ thiên hướng để cầu nguyện; họ ngờ rằng bí quyết tạo ra sức mạnh của ta là việc kết hợp với Chúa trong cầu nguyện, cảm nghiệm trọn vẹn được sự Hiện Diện của Người ở trong ta, nhưng họ muốn biết làm sao chúng ta đạt được điều ấy.
Ấy thế nhưng, phần đông chúng ta thấy câu hỏi của họ khó trả lời tức khắc được. Vì phần lớn chúng ta không quen suy nghĩ về các cách thế, các phương tiện và mục tiêu của cầu nguyện và nhất là các đòi hỏi của nó. Ta thường quen thực hành việc cầu nguyện bằng cách (a) đọc một số kinh đã có sẵn như Thần Vụ, kinh nguyện trong Thánh Lễ, phép lần hạt Mân Côi; (b) suy gẫm mỗi ngày ít phút; và (c) đôi lúc thưa truyện ‘riêng’với Chúa một cách trực tiếp.
Ta vẫn thường cho rằng chỉ cần trung thành với các thói quen cầu nguyện như trên là ta đã chu toàn bổn phận rồi. Thực thế, mục tiêu của việc huấn luyện cầu nguyện, cả trong các tu viện và chủng viện đi chăng nữa, dường như chỉ chú trọng vào việc dẫn nhập người ta vào một chương trình cầu nguyện nào đó và thúc giục họ trung thành với chương trình đó.
Chương trình trên hay lắm thì cũng chỉ là hình thức suy gẫm đơn giản hay cầu nguyện trong tâm trí. Hình thức ấy được thực hành như là một phần trong thời khóa biểu hàng ngày và người ta hy vọng ta cứ thế áp dụng suốt đời. Những lối cầu nguyện vuợt quá hình thức suy gẫm (meditation), tức lối cầu nguyện dùng suy tư, trí tưởng tượng và ý chí, gọi tắt là lối cầu nguyện chiêm niệm, ít khi được trình bầy như một khai triển tự nhiên của lối sống cầu nguyện; vì người ta đã tạo ra cảm tưởng rất thông thường này là lối cầu nguyện đó khó có ai vươn tới được.
Cha Sergius Wroblewski OFM, gần đây, có cho ta một vài lý do lịch sử khiến người ta ngại ngùng trước lối cầu nguyện chiêm niệm này trong Giáo Hội mấy thế kỷ qua (39). Theo ngài, lý do đầu tiên là phần đông người Thệ Phản không những không đánh giá được mà còn hoài nghi lối cầu nguyện này. Lý do thứ hai là những thái quá của các nhà cực đoan thời Trung Cổ như phái thần quang (illuminists) của Tây Ban Nha (40) và thứ nữa là cuộc tranh cãi đáng tiếc giữa Bossuet và Fenelon tại Pháp trong thế kỷ 17. Cuộc chiến thắng của Bossuet khiến cho việc cầu nguyện chiêm niệm trở thành đáng e ngại. Rồi đến sự e ngại đầy kinh hãi đối với chủ nghĩa an tịnh (quietism) (41)… Kinh hãi đến độ không ai dám động tới chữ ‘chiêm niệm’ nữa (42). Do đó, các cộng đoàn tu sĩ và cả các linh mục triều vốn trung kiên với cuộc sống độc thân cũng không có một viễn ảnh chân thực nào về lối cầu nguyện này (43).
Đồng thời, Cha Wroblewski cũng cho ta thấy sự phồn thịnh của lối cầu nguyện này trong Giáo Hội, nhất là thời Trung Cổ, trong đời sống các thánh thuộc mọi thời đại. Ngài cũng đề cập đến hiện tượng ngày nay người ta đang tái khám phá ra vai trò trung tâm của lối cầu nguyện này trong cuộc sống thiêng liêng.
Dù nhìn cách nào, hình thức cầu nguyện này cũng vẫn rất sinh động trong đời sống các thánh và các Kitô hữu nhiệt thành. Nhưng không lúc nào bằng lúc này, Thiên Chúa muốn tái lập hình thức cầu nguyện qúy hóa này cho toàn Dân của Người.
Cha René Voillaume, theo truyền thống cha thánh Charles de Foucauld, vốn khuyến khích việc thực hành lối cầu nguyện chiêm niệm, trong thinh lặng và cô tịch, tốt nhất trước Mình Thánh Chúa trong Phép Bí Tích Cực Trọng, và coi đó như thành phần có ý nghĩa nhất trong cuộc sống thiêng liêng của ta, nhất là đối với các linh mục và tu sĩ. Đã có nơi khuyến cáo các vị giáo sĩ triều nên chuẩn bị chịu chức linh mục bằng những buổi cầu nguyện chiêm niệm như thế này. Cha John Dalrymple, một cha linh hướng kỳ cựu tại Đại Chủng Viện Drygange, bên Tô Cách Lan, khi đưa ra khuyến cáo trên, đã trích dẫn câu nói sau đây của Cha Godin: “Tất cả các vị truyền giáo, tức những vị hoàn toàn hiến thân cho việc Kitô hóa thế giới lao động, hãy là những nhà chiêm niệm đầu tiên”, và chính Cha Godin cũng không phải là một thị nhân (visionary) mắt sáng long lanh, mà là người đứng chung hàng ngũ với giai cấp lao động của Paris (44). Công Đồng Vatican II cũng thúc giục mọi tu sĩ phải biết phối hợp việc tông đồ với việc chiêm niệm” “… vì họ đi tìm Thiên Chúa trên hết mọi sự và chỉ tìm kiếm Người mà thôi, nên các thành viên của từng tu hội phải phối hợp chiêm niệm với lòng mê say Tông Đồ” (45).
Nhưng không phải chỉ có linh mục và tu sĩ mà thôi, xem ra Chúa Thánh Thần còn đang thổi hơi của Người trên toàn bộ xã hội hiện đại, một xã hội đang rất đói khát thiêng liêng và quá bị thế tục hóa này, để đem nó tới một cuộc sống mới, đặc biệt là qua việc đánh thức giới trẻ ngày nay để họ học biết chiêm niệm.
Đức Hồng Y Alfrink khi lên tiếng trước Thượng Hội Đồng Giám Mục Thế Giới tại Rôma năm 1971, đã nhận xét như sau: “Tuy chúng ta đang hết sức bận bịu với các hiệu quả tai hại của diễn trình thế tục hóa, nhưng ở nhiều quốc gia, giới trẻ của chúng ta đã và đang tìm đường trở về với Thiên Chúa và với Chúa Kitô, đang dấn thân vào việc làm cho thế giới tốt hơn, đồng thời tái khám ra đường lối chiêm niệm. Tất cả những điều này đều xẩy ra ở bên ngoài cơ cấu chính thức của các Giáo Hội. Há điều ấy không dẫn ta tới việc xét lại lương tâm mình một cách nghiêm chỉnh hay sao?”.
Ta cũng có thể nói tới mối liên kết giữa chiêm niệm và Phong Trào Canh Tân Đặc Sủng (Charismatic Renewal Movement) hay Phong Trào Thánh Linh Công Giáo (Catholic Pentecostal Movement): trong các buổi cầu nguyện thinh lặng của Phong Trào Đặc Sủng chẳng hạn, ta thấy có một động tác hướng ta tới việc phó mình cho Chúa Thánh Thần trong yêu thương, bình an, vui mừng và cảm tạ. Trong cả hai lối cầu nguyện chiêm niệm, ta đều thấy có việc mở trái tim và mở đời ta lãnh nhận các ơn và hoa trái của Thần Trí Chúa Giêsu, Đấng dẫn ta tới Chúa Cha (46).
Dù sao, cũng như trong thập niên 1960, qua việc cải tổ và lỏng lẻo hóa các cơ cấu, hiện tượng thế tục hóa đã gây nên một tác động sâu xa đối với đời sống của Giáo Hội, thì trong thập niên hiện nay, rất có thể ta lại được chứng kiến lại cảnh Chúa Thánh Thần tuôn đổ hồng ân của Người xuống cho Dân của Người, giúp Dân Người biết tích nhập lối cầu nguyện chiêm niệm vào cuộc sống của Giáo Hội, lấy nó làm tâm điểm cho một canh tân kéo dài. Đây có thể là một giải đáp cho lời cầu nguyện của Chân Phúc Giáo Hoàng Gioan XXIII khi ngài viết trong thông điệp Humanae Salutis (Sự Cứu Rỗi Con Người) rằng: “Lạy Chúa Thánh Thần, xin Chúa canh tân các điều kỳ lạ của Chúa trong thời đại chúng con, như để chuẩn bị cho một Lễ Hiện Xuống Mới, và xin Chúa hãy ban cho Giáo Hội, khi kiên nhẫn đồng tâm nhất trí và liên tục cùng nhau cầu nguyện với Đức Maria, Mẹ Chúa Giêsu và dưới sự hướng dẫn của Thánh Phêrô, gia tăng được nước Chúa Cứu Thế, nước chân lý và công bình, nước yêu thương và bình an. Amen”
Ghi chú
39. Sergius Wroblewski OFM, Thần Học Bonaventura Về Cầu Nguyện (Bonaventuran Theology of Prayer), Franciscan Publications, Pulaski, Wisconsin, USA, 1967, chương 1.
40. Phái thần quang (illuminissm) chủ trương rằng nhờ chiêm niệm, ngay ở đời này, họ cũng có thể hưởng phúc thiên đàng (beatific vision) rồi. Quan điểm của họ phát sinh từ việc giải thích sai lầm về ơn chiêm niệm phú ban (infused contemplation), trong đó Thiên Chúa cho ta được trực tiếp cảm nghiệm sự hiện diện của Người. Ngược với quan điểm này, các tác giả thiêng liêng nhấn mạnh rằng một cảm nghiệm như thế, mặc dù là một ơn kỳ diệu, nhưng tự nó không phải là dấu chỉ sự thánh thiện đích thực. Sự thánh thiện đích thực, tức sự thánh thiện nhờ ơn thánh dẫn ta tới việc hưởng phúc thiên đàng trong vinh quang Thiên Chúa, được đo lường nhiều hơn bằng hoa trái Chúa Thánh Thần (Gl 5:22) và sống thực các điều răn (Ga 15:19) trong cuộc sống hàng ngày.Về điểm này, xin xem Dominic Hoffman OP, Cuộc Sống Bên Trong: Lời Cầu Nguyện Hợp Nhất (The Life Within: The Prayer of Union), New York, 1966, tr.181; Stephen Clark, Chịu Phép Rửa Trong Chúa Thánh Thần (Baptised in the Spirit) Dove Publications,1970, các trang 33-34; và thư 1 Gioan 3:2 và thư 1Cor 13:12.
41. Phái an tịnh (quietism): Trong lối cầu nguyện chiêm niệm, trong khi cảm xúc, tâm trí và trí tưởng tượng lắng dịu xuống, thì trái tim và ý chí ta tập chú duy nhất vào Chúa, đầy thứ ‘tình yêu chờ mong’ mà tác giả cuốn Đám Mây Vô Minh muốn nói tới.
42. Xem Sergius Wroblewski OFM, sách đã dẫn, tr. 30.
43. Trong cuộc sống tu trì, các lời khấn nói lên việc hiến mình cho Chúa và Nước của Người. Việc hiến mình này giúp người khấn có thiên hướng và dẫn họ tới nhận thức yêu thương (knowledge-in-love) về Chúa, được cảm nghiệm bằng đức tin. Khi viên đá góc tường của lối cầu nguyện chiêm niệm không minh nhiên hiện diện trong đời sống tu trì nữa, thì vị tu sĩ ấy sẽ mất phương hướng và các cái nhìn của vị ấy sẽ ra méo mó: Tình yêu Thiên Chúa, tức điều răn thứ nhất, lúc nào cũng phải ở hàng đầu. Cũng thế, trên bình diện bản thân, lời khấn độc thân chỉ có nghĩa nếu nó bao gồm việc chia sẻ nhận thức và tình yêu của Người đối với Chúa Cha.
44. Cha John Dalrymple trong cuốn Chủng Viện Và Việc Cầu Nguyện (The Seminary and Prayer) The Clergy Review, Tháng Tư năm 1964 (Ware, UK). Cha Henri Godin, làm việc dưới quyền Đức Hồng Y Suhard, đã khởi xướng ra phong trào ‘linh mục thợ’ nhưng sau đó qua đời rất sớm. Cuốn sách của ngài, tựa là Nước Pháp Ngoại Giáo? (France Pagan?) đã gây tác động lớn vào lúc đó.
45. Perfectae Caritatis (Đức Mến Hoàn Hảo) 5.
46. Xem Simon Tugwell OP, trong một số bài trên tờ The New Blackfriars (Thầy Dòng Áo Đen Mới), Cambridge các năm 1969-1971. Các bài này đã được công bố dưới hình thức một cuốn sách, tựa là Bạn Đã Nhận Được Chúa Thánh Thần Chưa? (Did You Receive the Spirit? (1972).
4. Phẩm chất đời bạn
Giờ cầu nguyện thinh lặng như thế này phải quan trọng đối với trọn cuộc sống làm người Kitô hữu, làm tu sĩ và làm linh mục của qúy vị. Phần lớn các tu sĩ vốn cảm nghiệm ơn gọi nguyên thủy của họ như một ơn gọi sống phó thác cho Chúa và tận tụy phục vụ Người, nhưng cũng thêm rằng Chúa hứa cho các vị một cuộc sống trong đó, các vị sẽ cảm nghiệm được, một cách đặc biệt, nhận thức về Người và về tình yêu của Người.
Giờ chiêm niệm này có mục đích dẫn qúy vị đạt được lời hứa ấy cách trọn vẹn.
Nhưng đời bạn phải sẵn sàng đón nhận ơn thánh này hai cách.
(a) Thứ nhất, bạn phải cố gắng biểu lộ được sự phó thác liên tục kia bằng cách tách mình ra khỏi bạo lực mà tiến vào những phương cách bất bạo động và hiếu hòa, ra khỏi bất cứ thứ dối trá nào mà tiến vào tính chân thực hoàn toàn và hòa hợp nội tâm, ra khỏi tính vị kỷ mà tiến vào sự nhậy cảm đối với nhu cầu, quyền lợi và cảm xúc của người khác, ra khỏi tính chiều chuộng thân xác mà bước vào ý thức tự nhiên biết giữ gìn tâm và trí luôn trong trắng, ra khỏi tính chiếm hữu và tham lam mà bước vào tính cho đi và chia sẻ…
Nói cách khác, bạn phải cương quyết chống lại các khuynh hướng tồi bại muốn làm Chúa Thánh Thần đau buồn và giết hại linh hồn mình: kiêu ngạo tiếng tăm, ghen tương đố kỵ, giận dữ bạo hành, chiều chuộng thân xác và không trong sạch, ươn lười và tham lam. Bạn phải chào mời vào tâm hồn bạn các hoa trái của Chúa Thánh Thần: tình yêu chân thực, niềm vui trong Chúa Thánh Thần, bình an trong tâm hồn, nhẫn nại trong cách cư xử, nhân từ với hết mọi người, tốt lành trong các ý hướng, chân thật trong mọi giao tiếp, dịu dàng đối với mình và đối với người ngoài, luôn tự chủ trong tâm hồn và trí khôn.
Tất cả những điều trên đều có thể thực hiện được bao lâu bạn biết mở lòng và mở đời bạn cho Thần Trí Chúa Giêsu. Và bản tính con người là thế, nó đòi bạn phải không ngừng hoán cải ăn năn.
(b) Thứ hai, bạn phải nuôi dưỡng liên tục trong chính bạn lòng khao khát Chúa, lòng khao khát được thấy lời hứa từ ban đầu của Người đối với bạn được thể hiện hoàn toàn.
Có thể bạn không có được những cảm tình cao độ như họ nhưng ít nhất bạn nên có thiện cảm với người viết những giòng sau đây về sự thu hút của Chúa:
“Nếu sự thu hút bạn cảm thấy khi đọc hay khi nghe về việc này (tức tình yêu chiêm niệm về Chúa) tự nó chiếm hữu bạn đến độ vào giường với bạn, thức dậy với bạn vào buổi sáng, theo bạn suốt ngày trong mọi việc bạn làm, phân cách bạn với mọi thực hành hàng ngày…; nếu sự lôi cuốn ấy …khiến bạn thay đổi cả cách nhìn của bạn và làm bạn luôn nở nụ cười trên môi; nếu trong khi nó tồn tại, điều gì cũng trở thành ủi an và không điều gì có thể làm bạn phật lòng; nếu bạn dám chạy cả hàng ngàn cây số để nói truyện với một người bạn biết rõ cũng có cùng một cảm nhận như bạn; nếu khi tới nơi, bạn thấy mình chẳng có điều gì để nói… ngoại trừ một mình điều ấy; nếu bạn dùng ít lời nhưng đầy thâm trầm và bốc lửa; nếu những lời vắn vỏi của bạn làm cho thế giới tràn đầy khôn ngoan nhưng đối với những kẻ chưa vượt quá được bên kia lý trí chúng chỉ là rồ dại; nếu sự im lặng của bạn là im lặng bình an, nếu lời nói của bạn là lời nói xây dựng, lời cầu nguyện của bạn là lời cầu trong nơi kín đáo, nếu niềm hãnh diện của bạn là niềm hãnh diện thích đáng, nếu tác phong bạn khiêm tốn, nếu tiếng cười của bạn nhẹ nhàng; nếu niềm vui của bạn là niềm vui của trẻ thơ đang nô giỡn; nếu bạn thích ở một mình và ngồi riêng ra vì cảm thấy người khác gây trở ngại cho bạn, không chịu làm điều bạn đang làm; nếu bạn không muốn đọc và nghe chi nếu điều ấy không nói về việc này; thì quả thực đã đủ bằng chứng bạn đang được thu hút vào lối cầu nguyện chiêm niệm chân thực, một lối cầu nguyện vượt quá mọi lời nói và suy tưởng” (36).
Ta cũng nhận ra một lòng thèm khát Chúa cao độ như thế trong lời lẽ của bài thánh ca Jesu, Dulcis Memoria (Ôi Giêsu, kỷ niệm dịu dàng):
“Lạy Chúa Giêsu: chỉ cần nghĩ đến Chúa là trái tim con đã tràn đầy hân hoan vì chẳng có hạnh phúc nào sánh được với niềm vui thấy Chúa hiện diện diụ dàng.
Quyến rũ hơn mọi giai điệu
phấn chấn hơn mọi tin tức,
thỏa lòng hơn mọi ý niệm khác, đó chính là Chúa, lạy Chúa Giêsu, Con Thiên Chúa.
Lạy Chúa Giêsu: Chúa là hy vọng của tội nhân biết ăn năn
Chúa nhân từ với những ai xin Chúa giúp đỡ
Chúa tốt bụng với những ai tìm kiếm Chúa
Nhưng ai nói được Chúa ra sao đối với người đã tìm thấy Chúa!
Không lời nào diễn tả được, không sách nào giải nghĩa được,
và nếu nhờ kinh nghiệm mà biết được,
bạn chỉ có thể tin: yêu Chúa Giêsu có nghĩa gì.
Khi Chúa đến thăm trái tim con, nó tắm gội trong ánh sáng chân lý, thế giới mất hết sức quyến rũ và một tình yêu bùng cháy trong trái tim con.
Ai đã nếm được Chúa, sẽ đói khát hơn nữa. Ai đã uống được Chúa, sẽ khát khao hơn nữa, nhưng, lạy Chúa Giêsu, chỉ những ai yêu Chúa mới có thể mong chờ Chúa thôi.
Lạy Chúa Giêsu, hãy là niềm vui của con bây giờ và sau này là phần thưởng của con,
xin cho vinh quang của Chúa ngự trong con, đời đời và mãi mãi. Amen.”
Sau đây là hai cách ta có thể sử dụng để nuôi dưỡng và củng cố sức quyến rũ và lòng thèm khát Thiên Chúa:
Cách thứ nhất là ‘Lối Đọc Lời Chúa’ (Lectio Divina): Đây là lối đọc sách thiêng liêng để nguyện gẫm, đọc những bản văn giúp ta cảm nhận, lôi cuốn ta tới Chúa và tới việc cầu nguyện; những bản văn này không cần dài dòng nhưng phải giúp tâm trí ta tràn đầy yêu thương và thèm khát Chúa.
Những bản văn này giúp tâm trí ta suy gẫm sốt sắng, dẫn ta tới việc chiêm niệm. “Bởi thế, nếu bạn tha thiết với việc chiêm niệm, thì hãy siêng năng sốt sắng và liên tục suy gẫm vì đây là cách tuyệt đối sẽ thành công” (37).
“Ta chỉ nên xem sét những công trình thấm nhiễm phẩm tính thần thiêng. Không cần phải nói, Sách Thánh là nguồn trước nhất và tinh ròng hơn cả. Đọc có suy tư thực sự vừa làm Chúa hài lòng vừa là khí cụ đem Người trở lại với chúng ta. Giờ đây, trong trạng thái yên tĩnh, linh hồn ta sẽ nhận được nhiều soi sáng, giúp nó khám phá ra các sắc thái, các ý nghĩa mới mà trước đây nó không hề thấy; những sắc thái và ý nghĩa mới này xuất hiện một cách không khó khăn, giống như một thứ minh quang (enlightenment) hết sức ngọt ngào nhưng đủ chất lượng để được cảm nhận. Lúc ấy, linh hồn ta sẽ hiểu ra rằng Sự Hiện Diện minh quang ấy chính là Chúa Thánh Thần. Ơn Chúa này chính là nhận thức cao hơn, đầy yêu thương về chính Người, và là một gia tăng đức tin của ta vào Sách Thánh của Người” (38).
Cách thứ hai là cầu xin để được ơn biết cầu nguyện: “Lạy Chúa, xin dạy con cách cầu nguyện, cách nhận biết và yêu mến Chúa trong lối cầu nguyện thinh lặng; Lạy Chúa, xin để Thánh Thần Chúa chiếm hữu con, để Chúa thống trị trong con và qua con…”.
Căn cứ vào Phúc Âm, ta biết rõ a) ta phải cầu xin cho được ơn Chúa Thánh Thần, bằng một đức tin cậy trông; và b) lời cầu xin ấy thế nào cũng được khứng nhận (Lc 11:13).
Nên nhớ: không được ca bài ca tôn sùng một cách coi thường, không được nói lời gì một cách khinh xuất, nhưng đã nói là phải giữ. Không nên ẩu tả bắt đầu lối cầu nguyện này. Chỉ bắt đầu khi đã sẵn sàng và khi đã bắt đầu rồi, không nên quay lưng nhìn lại. Chúa yêu bạn và cần bạn. Người đang chờ dịp để bước vào đời bạn. Một khi đã khởi sự lối cầu nguyện này, bạn sẽ không còn như trước nữa. Người sẽ sử dụng bạn. Đây là chuyện vĩ đại nhất trong đời bạn. Xin ngợi khen Người; alleluia!
Ghi chú
36. Thư Linh Hướng Riêng cũng của tác giả cuốn Đám Mây Vô Minh, (xem ghi chú số 9), Burns & Oates, London, tr.67-68.
37. Đức Hồng Y Lercaro, sách đã dẫn, tr.252 trích dẫn lời Cha Thomas: Chúa Giêsu nói về việc chiêm niệm đã thủ đắc được.
38. Dom G. Belorgey OCSO Thực Hành Việc Cầu Nguyện Trong Tâm Trí (The Practice of Mental Prayer) Mercier Press, Cork, 1951, các tr.144-145.
5. Ý nghĩa và tính thích hợp của lối cầu nguyện chiêm niệm
Lạy Chúa, xin dạy chúng con ‘cách cầu nguyện!’
Người ta thường hỏi Kitô hữu: Các bạn cầu nguyện ra sao? Họ biết rõ sự tận tụy suốt đời của ta trong việc phục vụ nhân loại; họ nhìn nhận trong cuộc sống độc thân của linh mục tu sĩ Công Giáo có một kỷ luật giúp các vị đầy đủ thiên hướng để cầu nguyện; họ ngờ rằng bí quyết tạo ra sức mạnh của ta là việc kết hợp với Chúa trong cầu nguyện, cảm nghiệm trọn vẹn được sự Hiện Diện của Người ở trong ta, nhưng họ muốn biết làm sao chúng ta đạt được điều ấy.
Ấy thế nhưng, phần đông chúng ta thấy câu hỏi của họ khó trả lời tức khắc được. Vì phần lớn chúng ta không quen suy nghĩ về các cách thế, các phương tiện và mục tiêu của cầu nguyện và nhất là các đòi hỏi của nó. Ta thường quen thực hành việc cầu nguyện bằng cách (a) đọc một số kinh đã có sẵn như Thần Vụ, kinh nguyện trong Thánh Lễ, phép lần hạt Mân Côi; (b) suy gẫm mỗi ngày ít phút; và (c) đôi lúc thưa truyện ‘riêng’với Chúa một cách trực tiếp.
Ta vẫn thường cho rằng chỉ cần trung thành với các thói quen cầu nguyện như trên là ta đã chu toàn bổn phận rồi. Thực thế, mục tiêu của việc huấn luyện cầu nguyện, cả trong các tu viện và chủng viện đi chăng nữa, dường như chỉ chú trọng vào việc dẫn nhập người ta vào một chương trình cầu nguyện nào đó và thúc giục họ trung thành với chương trình đó.
Chương trình trên hay lắm thì cũng chỉ là hình thức suy gẫm đơn giản hay cầu nguyện trong tâm trí. Hình thức ấy được thực hành như là một phần trong thời khóa biểu hàng ngày và người ta hy vọng ta cứ thế áp dụng suốt đời. Những lối cầu nguyện vuợt quá hình thức suy gẫm (meditation), tức lối cầu nguyện dùng suy tư, trí tưởng tượng và ý chí, gọi tắt là lối cầu nguyện chiêm niệm, ít khi được trình bầy như một khai triển tự nhiên của lối sống cầu nguyện; vì người ta đã tạo ra cảm tưởng rất thông thường này là lối cầu nguyện đó khó có ai vươn tới được.
Cha Sergius Wroblewski OFM, gần đây, có cho ta một vài lý do lịch sử khiến người ta ngại ngùng trước lối cầu nguyện chiêm niệm này trong Giáo Hội mấy thế kỷ qua (39). Theo ngài, lý do đầu tiên là phần đông người Thệ Phản không những không đánh giá được mà còn hoài nghi lối cầu nguyện này. Lý do thứ hai là những thái quá của các nhà cực đoan thời Trung Cổ như phái thần quang (illuminists) của Tây Ban Nha (40) và thứ nữa là cuộc tranh cãi đáng tiếc giữa Bossuet và Fenelon tại Pháp trong thế kỷ 17. Cuộc chiến thắng của Bossuet khiến cho việc cầu nguyện chiêm niệm trở thành đáng e ngại. Rồi đến sự e ngại đầy kinh hãi đối với chủ nghĩa an tịnh (quietism) (41)… Kinh hãi đến độ không ai dám động tới chữ ‘chiêm niệm’ nữa (42). Do đó, các cộng đoàn tu sĩ và cả các linh mục triều vốn trung kiên với cuộc sống độc thân cũng không có một viễn ảnh chân thực nào về lối cầu nguyện này (43).
Đồng thời, Cha Wroblewski cũng cho ta thấy sự phồn thịnh của lối cầu nguyện này trong Giáo Hội, nhất là thời Trung Cổ, trong đời sống các thánh thuộc mọi thời đại. Ngài cũng đề cập đến hiện tượng ngày nay người ta đang tái khám phá ra vai trò trung tâm của lối cầu nguyện này trong cuộc sống thiêng liêng.
Dù nhìn cách nào, hình thức cầu nguyện này cũng vẫn rất sinh động trong đời sống các thánh và các Kitô hữu nhiệt thành. Nhưng không lúc nào bằng lúc này, Thiên Chúa muốn tái lập hình thức cầu nguyện qúy hóa này cho toàn Dân của Người.
Cha René Voillaume, theo truyền thống cha thánh Charles de Foucauld, vốn khuyến khích việc thực hành lối cầu nguyện chiêm niệm, trong thinh lặng và cô tịch, tốt nhất trước Mình Thánh Chúa trong Phép Bí Tích Cực Trọng, và coi đó như thành phần có ý nghĩa nhất trong cuộc sống thiêng liêng của ta, nhất là đối với các linh mục và tu sĩ. Đã có nơi khuyến cáo các vị giáo sĩ triều nên chuẩn bị chịu chức linh mục bằng những buổi cầu nguyện chiêm niệm như thế này. Cha John Dalrymple, một cha linh hướng kỳ cựu tại Đại Chủng Viện Drygange, bên Tô Cách Lan, khi đưa ra khuyến cáo trên, đã trích dẫn câu nói sau đây của Cha Godin: “Tất cả các vị truyền giáo, tức những vị hoàn toàn hiến thân cho việc Kitô hóa thế giới lao động, hãy là những nhà chiêm niệm đầu tiên”, và chính Cha Godin cũng không phải là một thị nhân (visionary) mắt sáng long lanh, mà là người đứng chung hàng ngũ với giai cấp lao động của Paris (44). Công Đồng Vatican II cũng thúc giục mọi tu sĩ phải biết phối hợp việc tông đồ với việc chiêm niệm” “… vì họ đi tìm Thiên Chúa trên hết mọi sự và chỉ tìm kiếm Người mà thôi, nên các thành viên của từng tu hội phải phối hợp chiêm niệm với lòng mê say Tông Đồ” (45).
Nhưng không phải chỉ có linh mục và tu sĩ mà thôi, xem ra Chúa Thánh Thần còn đang thổi hơi của Người trên toàn bộ xã hội hiện đại, một xã hội đang rất đói khát thiêng liêng và quá bị thế tục hóa này, để đem nó tới một cuộc sống mới, đặc biệt là qua việc đánh thức giới trẻ ngày nay để họ học biết chiêm niệm.
Đức Hồng Y Alfrink khi lên tiếng trước Thượng Hội Đồng Giám Mục Thế Giới tại Rôma năm 1971, đã nhận xét như sau: “Tuy chúng ta đang hết sức bận bịu với các hiệu quả tai hại của diễn trình thế tục hóa, nhưng ở nhiều quốc gia, giới trẻ của chúng ta đã và đang tìm đường trở về với Thiên Chúa và với Chúa Kitô, đang dấn thân vào việc làm cho thế giới tốt hơn, đồng thời tái khám ra đường lối chiêm niệm. Tất cả những điều này đều xẩy ra ở bên ngoài cơ cấu chính thức của các Giáo Hội. Há điều ấy không dẫn ta tới việc xét lại lương tâm mình một cách nghiêm chỉnh hay sao?”.
Ta cũng có thể nói tới mối liên kết giữa chiêm niệm và Phong Trào Canh Tân Đặc Sủng (Charismatic Renewal Movement) hay Phong Trào Thánh Linh Công Giáo (Catholic Pentecostal Movement): trong các buổi cầu nguyện thinh lặng của Phong Trào Đặc Sủng chẳng hạn, ta thấy có một động tác hướng ta tới việc phó mình cho Chúa Thánh Thần trong yêu thương, bình an, vui mừng và cảm tạ. Trong cả hai lối cầu nguyện chiêm niệm, ta đều thấy có việc mở trái tim và mở đời ta lãnh nhận các ơn và hoa trái của Thần Trí Chúa Giêsu, Đấng dẫn ta tới Chúa Cha (46).
Dù sao, cũng như trong thập niên 1960, qua việc cải tổ và lỏng lẻo hóa các cơ cấu, hiện tượng thế tục hóa đã gây nên một tác động sâu xa đối với đời sống của Giáo Hội, thì trong thập niên hiện nay, rất có thể ta lại được chứng kiến lại cảnh Chúa Thánh Thần tuôn đổ hồng ân của Người xuống cho Dân của Người, giúp Dân Người biết tích nhập lối cầu nguyện chiêm niệm vào cuộc sống của Giáo Hội, lấy nó làm tâm điểm cho một canh tân kéo dài. Đây có thể là một giải đáp cho lời cầu nguyện của Chân Phúc Giáo Hoàng Gioan XXIII khi ngài viết trong thông điệp Humanae Salutis (Sự Cứu Rỗi Con Người) rằng: “Lạy Chúa Thánh Thần, xin Chúa canh tân các điều kỳ lạ của Chúa trong thời đại chúng con, như để chuẩn bị cho một Lễ Hiện Xuống Mới, và xin Chúa hãy ban cho Giáo Hội, khi kiên nhẫn đồng tâm nhất trí và liên tục cùng nhau cầu nguyện với Đức Maria, Mẹ Chúa Giêsu và dưới sự hướng dẫn của Thánh Phêrô, gia tăng được nước Chúa Cứu Thế, nước chân lý và công bình, nước yêu thương và bình an. Amen”
Ghi chú
39. Sergius Wroblewski OFM, Thần Học Bonaventura Về Cầu Nguyện (Bonaventuran Theology of Prayer), Franciscan Publications, Pulaski, Wisconsin, USA, 1967, chương 1.
40. Phái thần quang (illuminissm) chủ trương rằng nhờ chiêm niệm, ngay ở đời này, họ cũng có thể hưởng phúc thiên đàng (beatific vision) rồi. Quan điểm của họ phát sinh từ việc giải thích sai lầm về ơn chiêm niệm phú ban (infused contemplation), trong đó Thiên Chúa cho ta được trực tiếp cảm nghiệm sự hiện diện của Người. Ngược với quan điểm này, các tác giả thiêng liêng nhấn mạnh rằng một cảm nghiệm như thế, mặc dù là một ơn kỳ diệu, nhưng tự nó không phải là dấu chỉ sự thánh thiện đích thực. Sự thánh thiện đích thực, tức sự thánh thiện nhờ ơn thánh dẫn ta tới việc hưởng phúc thiên đàng trong vinh quang Thiên Chúa, được đo lường nhiều hơn bằng hoa trái Chúa Thánh Thần (Gl 5:22) và sống thực các điều răn (Ga 15:19) trong cuộc sống hàng ngày.Về điểm này, xin xem Dominic Hoffman OP, Cuộc Sống Bên Trong: Lời Cầu Nguyện Hợp Nhất (The Life Within: The Prayer of Union), New York, 1966, tr.181; Stephen Clark, Chịu Phép Rửa Trong Chúa Thánh Thần (Baptised in the Spirit) Dove Publications,1970, các trang 33-34; và thư 1 Gioan 3:2 và thư 1Cor 13:12.
41. Phái an tịnh (quietism): Trong lối cầu nguyện chiêm niệm, trong khi cảm xúc, tâm trí và trí tưởng tượng lắng dịu xuống, thì trái tim và ý chí ta tập chú duy nhất vào Chúa, đầy thứ ‘tình yêu chờ mong’ mà tác giả cuốn Đám Mây Vô Minh muốn nói tới.
42. Xem Sergius Wroblewski OFM, sách đã dẫn, tr. 30.
43. Trong cuộc sống tu trì, các lời khấn nói lên việc hiến mình cho Chúa và Nước của Người. Việc hiến mình này giúp người khấn có thiên hướng và dẫn họ tới nhận thức yêu thương (knowledge-in-love) về Chúa, được cảm nghiệm bằng đức tin. Khi viên đá góc tường của lối cầu nguyện chiêm niệm không minh nhiên hiện diện trong đời sống tu trì nữa, thì vị tu sĩ ấy sẽ mất phương hướng và các cái nhìn của vị ấy sẽ ra méo mó: Tình yêu Thiên Chúa, tức điều răn thứ nhất, lúc nào cũng phải ở hàng đầu. Cũng thế, trên bình diện bản thân, lời khấn độc thân chỉ có nghĩa nếu nó bao gồm việc chia sẻ nhận thức và tình yêu của Người đối với Chúa Cha.
44. Cha John Dalrymple trong cuốn Chủng Viện Và Việc Cầu Nguyện (The Seminary and Prayer) The Clergy Review, Tháng Tư năm 1964 (Ware, UK). Cha Henri Godin, làm việc dưới quyền Đức Hồng Y Suhard, đã khởi xướng ra phong trào ‘linh mục thợ’ nhưng sau đó qua đời rất sớm. Cuốn sách của ngài, tựa là Nước Pháp Ngoại Giáo? (France Pagan?) đã gây tác động lớn vào lúc đó.
45. Perfectae Caritatis (Đức Mến Hoàn Hảo) 5.
46. Xem Simon Tugwell OP, trong một số bài trên tờ The New Blackfriars (Thầy Dòng Áo Đen Mới), Cambridge các năm 1969-1971. Các bài này đã được công bố dưới hình thức một cuốn sách, tựa là Bạn Đã Nhận Được Chúa Thánh Thần Chưa? (Did You Receive the Spirit? (1972).