Courtney Mares của CNA, ngày 13 tháng 9 năm 2024 tường thuật nội dung cuộc họp báo trên chiếc máy bay chở ngài từ Singapore trở lại Vatican. Trong cuộc họp báo này, ngài cho biết cử tri Hoa Kỳ phải đối mặt với sự lựa chọn giữa "cái ác nhỏ hơn" trong cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ.
Phát biểu trên chiếc máy bay chở ngài, một chuyến bay thuê bao của Singapore Airlines, Đức Giáo Hoàng khuyến khích người Công Giáo bỏ phiếu theo lương tâm của họ.
"Trong đạo đức chính trị, nói chung, họ nói rằng nếu bạn không bỏ phiếu, thì điều đó không tốt, mà là xấu. Bạn phải bỏ phiếu, và bạn phải chọn cái ác nhỏ hơn", ngài nói.
"Cái ác nhỏ hơn là gì? Người phụ nữ đó, hay người đàn ông đó?" ngài nói tiếp, ám chỉ đến Phó Tổng thống Kamala Harris và đối thủ Cộng hòa của bà, cựu tổng thống Donald Trump. "Tôi không biết. Mỗi người, theo lương tâm của mình, phải suy nghĩ và làm điều này".
Trong cuộc họp báo đầu tiên mà Đức Giáo Hoàng Phanxicô phải đối mặt sau gần một năm, ngài đã bày tỏ sự hài lòng của mình với thỏa thuận ngoại giao gây tranh cãi của Vatican với Trung Quốc cộng sản, và ngài kiên quyết loại trừ khả năng tham dự lễ mở cửa lại Nhà thờ Đức Bà Paris. Đức Giáo Hoàng không được hỏi bất cứ câu hỏi nào về những vụ lạm dụng và tác phẩm nghệ thuật bị cáo buộc của Cha Marko Rupnik và một lần nữa, ngài nhấn mạnh rằng phá thai là "giết người".
Phóng viên Anna Matranga của CBS News đã hỏi Đức Giáo Hoàng Phanxicô rằng ngài sẽ đưa ra lời khuyên gì cho một cử tri Mỹ phải quyết định giữa một ứng cử viên "ủng hộ phá thai và một ứng cử viên khác muốn trục xuất hàng triệu người di cư".
Đức Giáo Hoàng Phanxicô trả lời: "Cả hai đều chống lại sự sống — cả người đuổi người di cư và người giết trẻ sơ sinh — cả hai đều chống lại sự sống".
Harris, một đảng viên Dân chủ đã đưa phá thai không có hạn chế pháp lý trở thành trọng tâm trong chiến dịch tranh cử tổng thống của mình, và Trump, người đã kêu gọi trục xuất có lẽ hàng triệu người nhập cư đã nhập cảnh bất hợp pháp vào Hoa Kỳ trong những năm gần đây, đang bị kẹt trong một cuộc cạnh tranh gay gắt khi chỉ còn 52 ngày nữa là đến cuộc bầu cử ngày 5 tháng 11.
Nhận xét của Đức Thánh Cha về “cái ác nhỏ hơn” ám chỉ đến giáo lý lâu đời của Giáo hội rằng khi phải lựa chọn giữa các ứng cử viên không hoàn toàn đồng tình với lập trường của Giáo hội về các vấn đề cơ bản “không thể thương lượng” — chẳng hạn như tính thánh thiêng của sự sống, hôn nhân và tự do tôn giáo — thì được phép bỏ phiếu chống lại ứng cử viên gây ra nhiều tác hại nhất.
Phá thai là ‘giết người’
Đức Giáo Hoàng tiếp tục nói rằng khoa học ủng hộ quan điểm sự sống bắt đầu từ khi thụ thai, đồng thời nói thêm rằng mặc dù mọi người có thể không thích sử dụng chữ “giết” khi thảo luận về chủ đề này, nhưng phá thai là “giết người”.
“Phá thai là giết một con người”, Đức Phanxicô nói.
“Giáo hội không cho phép phá thai vì phá thai là giết người”, ngài nói thêm. “Đó là giết người. Và chúng ta phải làm rõ điều này”.
Trong hướng dẫn cử tri được cập nhật của mình, các giám mục Hoa Kỳ tuyên bố: “Mối đe dọa phá thai vẫn là ưu tiên hàng đầu của chúng ta vì nó trực tiếp tấn công những anh chị em dễ bị tổn thương và không có tiếng nói nhất của chúng ta và hủy hoại hơn một triệu sinh mạng mỗi năm chỉ riêng tại quốc gia chúng ta”.
Đức Giáo Hoàng Phanxicô cũng nói mạnh mẽ về chủ đề nhập cư, khi nhắc lại chuyến thăm biên giới Mexico với Hoa Kỳ, nơi ngài đã cử hành Thánh lễ gần Giáo phận El Paso, nói rằng "đuổi người di cư đi" hoặc không chào đón họ là "tội lỗi".
"Đuổi người di cư đi, không cho họ phát triển, không cho họ có cuộc sống, là một điều tồi tệ và ghê tởm. Đuổi một đứa trẻ khỏi bầu sữa mẹ là một hành vi giết người vì vẫn còn sự sống. Về những điều này, chúng ta phải nói thẳng thắn", ngài nói.
Bình luận của Đức Giáo Hoàng được đưa ra ba ngày sau cuộc tranh luận tổng thống đầu tiên giữa Trump và Harris, trong đó cả phá thai và di cư đều là những chủ đề tranh luận quan trọng. Cuộc tranh luận của Hoa Kỳ diễn ra khi Đức Giáo Hoàng Phanxicô đang ở cách xa gần 10,000 dặm để thăm các quốc đảo Đông Timor, Papua New Guinea, Indonesia và Singapore từ ngày 2 đến ngày 13 tháng 9.
Trong cuộc họp báo kéo dài 45 phút trên chuyến bay — bị gián đoạn trong giây lát do nhiễu động mạnh trên máy bay chở Đức Giáo Hoàng — Đức Giáo Hoàng Phanxicô cũng trả lời các câu hỏi về lạm dụng tình dục của giáo sĩ, đối thoại Vatican-Trung Quốc, chiến tranh ở Gaza, án tử hình và các kế hoạch công du sắp tới của ngài.
Lạm dụng là 'một thứ gì đó ma quỷ'
Mặc dù Đức Giáo Hoàng Phanxicô không được hỏi về Rupnik trong cuộc họp báo trên chuyến bay, nhưng ngài đã nói dài dòng về lạm dụng tình dục của giáo sĩ để trả lời câu hỏi của một nhà báo Pháp về một vụ tai tiếng lạm dụng tình dục gần đây khác của giáo sĩ — vụ bê bối của Abbé Pierre, một linh mục Công Giáo và tu sĩ dòng Capuchin đã qua đời vào năm 2007 và là một trong những nhân vật được Giáo hội Pháp yêu mến và mang tính biểu tượng nhất.
Người sáng lập quá cố của Phong trào Emmaus ở Pháp đã bị ít nhất bảy nạn nhân cáo buộc lạm dụng tình dục và có hành vi sai trái — bao gồm một người khi đó còn là trẻ vị thành niên lúc bị cho là tấn công. Giống như Giám mục Carlos Ximenes Belo của Đông Timor, người hùng giành độc lập của quốc đảo này và là người đoạt giải Nobel Hòa bình đã bị Vatican trừng phạt vì lạm dụng tình dục trẻ em trai, Abbé Pierre được cả nước kính trọng. Pierre là một phần của Phong trào Kháng chiến Pháp trong Thế chiến II và được nhớ đến vì đã giúp người Do Thái vượt biên giới Pháp vào Thụy Sĩ.
Simon Leplatre, một nhà báo của tờ Le Monde, đã hỏi Đức Giáo Hoàng rằng ngài sẽ nói gì "với những người dân nói chung, những người thấy khó tin rằng một người đã làm rất nhiều [nhiều] việc tốt như vậy cũng có thể phạm tội", ám chỉ cả Belo và Abbé Pierre.
Trong câu trả lời của mình, Đức Giáo Hoàng cho biết câu hỏi "đã chạm đến một điểm rất đau đớn và rất tế nhị", đồng thời nói thêm rằng những tội lỗi công khai cần phải bị lên án, bao gồm "mọi hình thức lạm dụng".
"Theo tôi, lạm dụng là một thứ gì đó của ma quỷ", Đức Giáo Hoàng cho biết. "Bởi vì mọi hình thức lạm dụng đều hủy hoại phẩm giá của con người. Mọi hình thức lạm dụng đều tìm cách hủy hoại những gì mà tất cả chúng ta đều có, hình ảnh của Thiên Chúa".
Trong khi Đức Giáo Hoàng trả lời, máy bay của Giáo hoàng đã bị nhiễu động mạnh, khiến cơ trưởng phải ngắt lời cuộc họp báo bằng thông báo an toàn.
“Câu hỏi của ông đã gây nhiễu động!” Đức Giáo Hoàng Phanxicô nhận xét. “Để kết luận, lạm dụng tình dục trẻ em, trẻ vị thành niên, là một tội ác. Thật đáng xấu hổ.”
Các nhà báo không có cơ hội đặt câu hỏi trong cuộc họp báo trên chuyến bay đã nói với CNA rằng họ muốn đối chất với Đức Giáo Hoàng về Rupnik và những người Công Giáo khác ở những vị trí có ảnh hưởng đã bị cáo buộc phạm tội tình dục nghiêm trọng, bao gồm cả Luis Fernando Figari, người sáng lập Sodalitium Vitae Christianae [Hiệp hội Đời sống Kitô giáo].
Đức Giáo Hoàng đã trả lời các câu hỏi của 10 nhà báo — đại diện cho các quốc gia đã đến thăm và các ngôn ngữ khác nhau được nói trong đoàn báo chí: tiếng Ý, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Pháp, tiếng Đức và tiếng Anh. Mỗi đại diện ngôn ngữ chỉ được hỏi một câu hỏi và nhà báo nói tiếng Anh đã chọn hỏi về cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ. Ngoài ra, một nhà báo của một hãng tin do Trung Quốc sở hữu đã được phép hỏi Đức Giáo Hoàng về cuộc đối thoại của Tòa thánh với chính phủ Trung Quốc.
Đối thoại Vatican-Trung Quốc
Trả lời câu hỏi liệu Đức Giáo Hoàng có hài lòng với kết quả của thỏa thuận tạm thời giữa Tòa thánh với Bắc Kinh cho đến nay hay không, Đức Giáo Hoàng Phanxicô cho biết theo quan điểm của ngài, kết quả là tốt và có thiện chí trong việc bổ nhiệm các giám mục.
"Tôi hài lòng với cuộc đối thoại với Trung Quốc", Đức Giáo Hoàng Phanxicô nói. "Tôi đã nghe về diễn biến của mọi việc từ Bộ trưởng Ngoại giao và tôi rất vui".
Đức Giáo Hoàng Phanxicô bày tỏ sự ngưỡng mộ của mình đối với lịch sử lâu đời của Trung Quốc và tái khẳng định mong muốn mạnh mẽ được đến thăm quốc gia này.
"Trung Quốc là một lời hứa và là hy vọng của Giáo hội", Đức Giáo Hoàng nói.
Những bình luận của Đức Giáo Hoàng về Trung Quốc được đưa ra khi thỏa thuận Vatican-Trung Quốc, lần đầu tiên được ký kết vào năm 2018, sẽ được gia hạn thêm hai năm nữa vào cuối tháng này.
Cuộc đối thoại của Vatican với Trung Quốc không phải lúc nào cũng suông sẻ. Vatican đã thừa nhận rằng Trung Quốc đã vi phạm các điều khoản trong thỏa thuận tạm thời về việc bổ nhiệm các giám mục Công Giáo tại Trung Quốc thông qua một ủy ban chung giữa Trung Quốc và Vatican bằng cách đơn phương bổ nhiệm các giám mục Công Giáo tại Thượng Hải và "giáo phận Giang Tây", một giáo phận lớn do chính phủ Trung Quốc thành lập mà không được Vatican công nhận.
Những người ủng hộ nhân quyền đã nêu lên mối quan ngại về sự im lặng của Vatican trong những năm đối thoại về các hành vi vi phạm quyền tự do tôn giáo của Đảng Cộng sản Trung Quốc, bao gồm cả việc giam giữ người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ và việc giam giữ những người ủng hộ dân chủ, bao gồm cả người Công Giáo Jimmy Lai, tại Hồng Kông.
Tháng trước, chính phủ Trung Quốc đã chính thức công nhận một giám mục "ngầm" trước đây tại Trung Quốc, Giám mục Melchior Shi Hongzhen, 95 tuổi, điều mà Vatican gọi là "thành quả tích cực của cuộc đối thoại" với Bắc Kinh.
'Mỗi ngày tôi đều gọi điện đến Gaza'
Cuộc họp báo trong chuyến bay khứ hồi kéo dài 12 giờ của Đức Giáo Hoàng đến Rome là cuộc họp báo đầu tiên của ngài kể từ khi cuộc chiến ở Gaza bắt đầu gần một năm trước. Trả lời câu hỏi về cuộc không kích gần đây của Israel vào một trường học ở Gaza khiến 18 người thiệt mạng, trong đó có hai nhân viên của cơ quan Liên hợp quốc về người tị nạn Palestine, Đức Giáo Hoàng đã đưa ra lời đảm bảo rằng “Tòa thánh đang hoạt động”.
“Mỗi ngày tôi gọi điện đến Gaza, giáo xứ ở Gaza”, Đức Giáo Hoàng Phanxicô tiết lộ. “Trong giáo xứ, trong trường cao đẳng, có 600 người, gồm cả Ki-tô hữu lẫn người Hồi giáo. Họ sống như anh em. Họ kể cho tôi nghe những điều tồi tệ, những điều khó khăn”.
Than thở về “xác chết của những đứa trẻ bị giết” ở Gaza, Đức Giáo Hoàng lặp lại câu nói thường được nhắc lại của ngài rằng “chiến tranh luôn là thất bại” ngay cả đối với người chiến thắng. Đức Giáo Hoàng nói thêm rằng ngài biết ơn Quốc vương Jordan Abdullah II bin Al-Hussein, ca ngợi ông vì đã “cố gắng tạo ra hòa bình”.
Mong muốn đến thăm Quần đảo Canary
Đức Giáo Hoàng Phanxicô, người sẽ bước sang tuổi 88 vào tháng 12 và thường xuyên sử dụng xe lăn, tỏ ra tràn đầy năng lực và thường xuyên mỉm cười khi trả lời các câu hỏi của các nhà báo trên máy bay. Vào ngày cuối cùng của chuyến đi dài nhất và là một trong những chuyến công du quốc tế gian khổ nhất trong triều giáo hoàng của ngài, vị giáo hoàng 87 tuổi vẫn sẵn sàng thảo luận về các chuyến công du trong tương lai.
Đức Giáo Hoàng Phanxicô tiết lộ rằng ngài đang nghĩ đến việc đến thăm Quần đảo Canary, một quần đảo tự trị của Tây Ban Nha ngoài khơi bờ biển Tây Bắc Châu Phi, đặc biệt là vì dân số di cư ở đây. Đức Giáo Hoàng đã được Tổng thống Quần đảo Canary Fernando Clavijo yêu cầu đến thăm Quần đảo trong một buổi tiếp kiến tại Vatican vào tháng 1.
Đức Giáo Hoàng đã loại trừ khả năng đến thăm Pháp để mở cửa trở lại Nhà thờ Đức Bà vào ngày 8 tháng 12. Nhà thờ sẽ mở cửa trở lại vào ngày lễ trọng thể Đức Mẹ Vô nhiễm Nguyên tội, một ngày lễ mà theo truyền thống, Đức Giáo Hoàng luôn cử hành cùng thành phố Rome tại quảng trường dưới chân Cầu thang Tây Ban Nha.
Đức Giáo Hoàng Phanxicô không quyết đoán về khả năng thực hiện chuyến đi được mong đợi từ lâu đến quê hương Argentina của mình. Ngài nói với nhà báo người Argentina Elisabetta Pique rằng ngài muốn đến Argentina nhưng "vẫn chưa quyết định" vì "có một số việc cần giải quyết trước".
Chuyến đi dài nhất trong triều giáo hoàng của ngài
Trong bối cảnh nhiều người hoài nghi về việc vị giáo hoàng lớn tuổi này có thể xử lý chuyến đi quốc tế đầy tham vọng như thế nào, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã hoàn thành chuyến đi dài nhất từ trước đến nay, bay tổng cộng 20,000 dặm trên bảy chuyến bay để thăm bốn quốc gia ở Đông Nam Á và Châu Đại Dương.
Trên chuyến bay trở về Rome cuối cùng, Đức Giáo Hoàng từ từ đi xuống lối đi của máy bay bằng gậy chống trước khi được hỗ trợ ngồi xuống một chiếc ghế gấp nhỏ, nơi ngài cảm ơn các nhà báo đã đi cùng ngài trong suốt chuyến đi dài.
Đức Giáo Hoàng Phanxicô cho biết ngài rất có ấn tượng với nghệ thuật và các điệu múa truyền thống mà ngài bắt gặp ở Papua New Guinea, các tòa nhà chọc trời và sự thiếu kỳ thị rõ ràng ở thị quốc đa văn hóa Singapore. Ngài nói thêm rằng Singapore sẽ sớm tổ chức Giải đua xe Công thức 1 Singapore Grand Prix, mà ngài cho biết là minh chứng cho thấy thành phố này là điểm đến quốc tế thu hút nhiều nền văn hóa khác nhau.
Khi nói về chuyến đi của mình, rõ ràng là Đông Timor, một quốc gia nhỏ bé, nghèo đói được thành lập vào năm 2002, đã gây ấn tượng mạnh mẽ với vị giáo hoàng. Ước tính có khoảng 600,000 người đã tham dự Thánh lễ của ngài tại Đông Timor — gần một nửa dân số của quốc đảo có 98% là người Công Giáo.
Đức Giáo Hoàng Phanxicô ca ngợi "nền văn hóa sống" của Đông Timor, khen ngợi tỷ lệ sinh cao của đất nước này và nói thêm rằng các quốc gia giàu có hơn, bao gồm cả Singapore, có thể học hỏi từ quốc gia nhỏ bé này rằng "trẻ em là tương lai".
"Đông Timor là một nền văn hóa giản dị, rất coi trọng gia đình, hạnh phúc, một nền văn hóa sống với nhiều trẻ em", ngài nói. Đức Giáo Hoàng nhấn mạnh rằng ngài hy vọng khía cạnh này của văn hóa Timor có thể được bảo vệ khỏi "những ý tưởng đến từ bên ngoài", có thể giống như những con cá sấu nước mặn đã tràn ngập một số bãi biển rạn san hô nguyên sơ của quốc gia non trẻ này.
“Để tôi nói cho bạn biết một điều,” Đức Giáo Hoàng Phanxicô nói thêm. “Tôi đã yêu Đông Timor.”