Ngày 6.1.1971, trong phiên họp thường niên của Hội đồng Giám mục Việt Nam, các Giám mục quyết định thành lập Hội Thừa sai Việt Nam. Hội được thiết lập với mục đích trước tiên là làm việc truyền giáo, là tự hiến để được sai đi bất cứ nơi đâu, làm bất cứ công việc gì, miễn là đem Tin Mừng của Chúa đến với mọi người và đưa mọi người về với Chúa, với ơn cứu độ của Chúa.

Buổi ban đầu này, Hội Thừa sai Việt Nam được giao cho Đức Tổng Giám Mục Philipphê Nguyễn Kim Điền, Tổng Giám mục Tổng Giáo phận Huế đảm nhận vai trò Tổng Đặc trách. Đức tổng giữ vai trò này chừng bốn năm. Đến cuối tháng 4.1975, do thời cuộc và nhiều khó khăn khác, mọi công tác của Hội Thừa Sai Việt Nam bị ngưng trệ.

Mãi đến tháng 10.1999, trong tuần họp thường niên của mình, Hội đồng Giám mục Việt Nam quyết định phục hồi Hội Thừa sai Việt Nam. Từ đây Hội Thừa sai Việt Nam bắt đầu một bước ngoặc mới, mở ra một trang sử mới cho Hội. Giai đoạn thứ II này, Hội được trao cho Đức Tân Giám mục Phêrô Trần Đình Tứ (Giám mục ngày 6.1.1999), Giám mục giáo phận Phú Cường đảm nhận vai trò Tổng Đặc trách.
Ngày 30.6.2012, một thông từ báo Phòng Báo chí Toà Thánh cho biết: Đức Thánh Cha Bênêđictô XVI nhận đơn từ chức Giám mục Giáo phận Phú Cường của Đức Cha Phêrô vì lý do tuổi tác. Tuy nhiên, Đức Cha Phêrô vẫn tiếp tục giữ vai trò Đặc trách Hội Thừa sai Việt Nam mãi đến tháng 10.2020 (tổng cộng khoảng 21 năm).

Sau đây chúng ta cùng đọc lại hai văn bản quý có liên quan đến Đức Cha Phêrô Trần Đình Tứ. Đó là:

- Bài chúc mừng của Cha Phêrô Phan Như Ngân, lúc bấy giờ đang là Tổng Phụ trách Hội Thừa sai Việt Nam (hiện là Phó xứ giáo xứ Hoà Trung, Giáo phận Cần Thơ) nhân dịp Đức Cha Phêrô Trần Đình Tứ mừng Kim khánh Linh mục;
- Thư tri ân Đức cha Phêrô Trần Đình Tứ của Đức Tổng Giám Mục Giuse Nguyễn Chí Linh, Giám mục Tổng Giáo phận Huế.

1. ĐẠI DIỆN HỘI THỪA SAI VIỆT NAM CHÚC MỪNG DỊP KIM KHÁNH LINH MỤC CỦA ĐỨC CHA PHÊRÔ TỨ.

Trọng kính Đức Cha Phêrô Trần Đình Tứ, Giám mục Đặc trách Hội Thừa sai Việt Nam,

Trong bầu không khí trang trọng và đầy ý nghĩa của thánh lễ Tạ ơn hôm nay, chúng con thiết nghĩ, Đức Cha đang sống lại những hình ảnh của 50 năm trước, với tâm hồn đầy cảm xúc, hân hoan, Đức Cha đã tiến lên Bàn Thánh, để bắt đầu cho một hành trình mới.

Vòng thời gian nửa thế kỷ đã đi qua, với biết bao biến cố thăng trầm, buồn vui của Hội Thánh, của quê hương và của chính cuộc đời Đức Cha. Vậy mà hôm nay Đức Cha vẫn hiện diện khỏe mạnh, minh mẫn giữa chúng con. Đây quả là một hồng ân lớn, không phải ai cũng có được.

50 năm là điểm mốc thời gian rất đặc biệt, đáng để chúng ta nhìn lại, suy nghĩ và tạ ơn Thiên Chúa. Chúng con thấy lời của Đức Hồng Y Tổng trưởng Thánh Bộ Truyền giáo Fernando Filoni nói với Đức Cha thật súc tích và đầy đủ. 50 năm qua, Đức Cha đã làm cho ơn gọi của mình sinh hoa kết trái trong khi yêu mến phục vụ Hội Thánh cũng như xã hội. Chính vì thế, khi nhận ra công trình của Thiên Chúa nơi Đức Cha, Đức Hồng Y muốn tỏ bày lòng biết ơn của ngài đối với những công việc Đức Cha đã thực hiện cho Hội Thánh truyền giáo.

Riêng đối với Hội Thừa sai Việt Nam, kể từ khi tái lập năm 1999, chỉ trong vòng 16 năm, dưới sự hướng dẫn của Đức Cha, Hội đã có 31 linh mục, 1 phó tế, 22 thầy đang chờ tiến chức linh mục, 16 ứng sinh, cùng các cơ sở vật chất rộng rãi và giá trị đã và đang hình thành. Thành quả ấy là nhờ công ơn của Đức Cha.

Kính thưa Đức Cha, truyền giáo luôn được coi là căn tính của Giáo Hội. Và đó cũng là thách đố lớn nhất. Nhưng không phải ai cũng đủ khả năng, can đảm và nhiệt tình để "ra đi đến với muôn dân".

Hội Thừa sai Việt Nam rất biết ơn Đức Cha, vì khi đón nhận trách nhiệm đặc trách Hội do Hội Đồng Giám mục Việt Nam giao phó, Đức Cha cũng mang trên mình nhiều gánh nặng rồi. Ở thời điểm đó, Đức Cha vừa đảm nhận một giáo phận truyền giáo, với biết bao công việc phải làm, Đức Cha cũng phải đảm trách Ủy ban Phụng tự Hội đồng Giám mục. Đây là Ủy ban đòi hỏi chuyên môn và thật nhiều thời gian; các chức vụ Chủ tịch Ủy ban Nghệ thuật thánh, thành viên Hội đồng Giáo hoàng Đặc trách Đối thoại liên tôn; Đại biểu Giáo Hội Việt Nam tại các Đại hội Thánh Thể Quốc tế.

Mặc dù mang nhiều trách vụ, Đức Cha đã không từ chối Hội Thừa sai Việt Nam, trái lại, Đức Cha tự nguyện chất thêm lên vai mình, một gánh nặng nữa, vì Đức Cha yêu mến các linh hồn, yêu mến Hội Thừa sai.

Chúng con hết lòng cảm tạ Chúa đã gởi Đức Cha đến chúng con và trao chúng con trong tay Đức Cha để chúng con ngày càng trưởng thành và có được những gì chúng con đang có như ngày hôm nay.

Chúng con nguyện xin Chúa tiếp tục đồng hành và gìn giữ Đức Cha trong tay Chúa, để từng ngày đi qua, chúng con lại tiếp tục được thừa hưởng những ân phúc của Chúa qua bàn tay chăm sóc, dắt dìu của Đức Cha.

Chúng con hứa không ngừng cầu nguyện cho Đức Cha. Chúng con cũng xin Đức cha luôn nhớ đến chúng con trong các giờ kinh nguyện của Đức Cha.

Linh mục Phêrô Phan Như Ngân
Đại diện Hội Thừa sai Việt Nam

II. TRI ÂN CỦA HỘI ĐỒNG GIÁM MỤC VIỆT NAM ĐỐI VỚI ĐỨC CHA PHÊRÔ TỨ VỀ HỘI THỪA SAI VIỆT NAM.

Huế, ngày 25/10/2020

Kính gửi:
Đức Cha Phêrô Trần Đình Tứ,
Nguyên Giám mục Giáo phận Phú Cường.
Nguyên Chủ tịch Ủy ban Phụng tự trực thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam.

Kính thưa Đức Cha,

Năm 1971, Hội đồng Giám mục Việt Nam đã chính thức thành lập Hội Thừa sai Việt Nam và giao cho Đức Tổng Giám Mục Philipphê Nguyễn Kim Điền phụ trách. Do thời thế thay đổi, hoạt động của Hội Thừa sai Việt Nam đã bị ngưng trệ một thời gian. Cho đến năm 1999, vì Đức Tổng Giám Mục Philipphê Nguyễn Kim Điền đã qua đời năm 1988, Hội đồng Giám mục Việt Nam đã chính thức trao trách nhiệm dẫn dắt Hội Thừa sai cho Đức Cha Phêrô Trần Đình Tứ. Từ đó đến nay, Đức Cha đã tận tâm tận lực lo cho Hội.

Vừa qua, do tuổi cao sức yếu, ngày 08 tháng 10 năm 2020 Đức Cha đã đệ đơn xin từ nhiệm. Hội đồng Giám mục, trong kỳ họp thường niên từ 12 đến 16 tháng 10 năm 2020 tại Trung tâm Mục vụ Tgp. Sài Gòn – Tp. HCM đã chấp thuận đơn xin từ nhiệm của Đức Cha và chính thức bổ nhiệm Đức Cha Anphong Nguyễn Hữu Long, Giám mục Giáo phận Vinh, thay thế.

Qua lá thư này, thay lời cho Hội đồng Giám mục, tôi trân trọng cám ơn Đức Cha Phêrô đã hết lòng chèo chống con thuyền Hội Thừa sai Việt Nam vượt qua một chặng đường lịch sử đầy thử thách khó khăn để duy trì ước nguyện mở rộng biên cương truyền giáo của Hội đồng Giám mục.

Tôi tin rằng vị kế nhiệm Đức Cha Phêrô là Đức Cha Anphong sẽ tiếp tục bảo bọc và phát huy những gì Đức Cha Phêrô đã đạt được.
Kính chúc Đức Cha Phêrô tràn trề ân sủng, niềm vui và sức khoẻ.

Trong tình huynh đệ Giám mục,
Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam.

+ Giuse Nguyễn Chí Linh
Tổng Giám mục Huế

Lm JB NGUYỄN MINH HÙNG (biên soạn)