Phil Lawler của Catholic World News, ngày 16 tháng 9 năm 2024, nhận định rằng trong cuộc trao đổi với các phóng viên trên chuyến trở về từ Signapore tuần trước, Đức Giáo Hoàng Phanxicô cho biết thỏa thuận bí mật của Vatican với Bắc Kinh về việc bổ nhiệm các giám mục mới mang lại "một lời hứa và hy vọng". Đức Giáo Hoàng lạc quan về tương lai của mối quan hệ giữa Vatican và Trung Quốc, và về kết quả của thỏa thuận đó. "Kết quả khá tốt", ngài nói.



Tốt như thế nào? Gianni Valente, giám đốc dịch vụ tin tức Fides của Vatican, lập luận rằng "nếu chúng ta bám sát vào các sự kiện, thì phán đoán của Đức Giáo Hoàng chỉ là một hành vi thực tiễn Kitô giáo đơn giản".

Vậy thì, chúng ta hãy bám sát vào các sự kiện. Mục tiêu của thỏa thuận bí mật là bảo đảm rằng tất cả các giáo phận Công Giáo ở Trung Quốc đều do các giám mục lãnh đạo, hiệp thông hoàn toàn với Tòa thánh. Trong sáu năm kể từ khi thỏa thuận được ký kết, Valente đưa tin, chín giám mục mới đã được tấn phong với sự chấp thuận của cả Bắc Kinh lẫn Tòa thánh. "Do đó, số lượng giáo phận Trung Quốc bỏ trống đang dần giảm đi".

Đúng vậy. Nhưng để mọi thứ ở đúng góc nhìn, số lượng giáo phận Trung Quốc bỏ trống chỉ giảm dần. Theo thống kê không chính thức của tôi, hiện có 46 giáo phận Trung Quốc, bao gồm ba tổng giáo phận, hiện không có giám mục. Với tốc độ hiện tại là 1.5 lần tấn phong giám mục mỗi năm, sẽ mất hơn 30 năm một chút để cung cấp cho mọi giáo phận Trung Quốc một giám mục. Và dự đoán đó giả định rằng sẽ không có sự mở cửa mới nào xảy ra trong 30 năm đó do tử vong hoặc từ chức - điều này sẽ cực kỳ khó xảy ra trong mọi trường hợp, nhưng đặc biệt là khi có ít nhất hai giáo phận hiện đang được các giám mục trên 90 tuổi lãnh đạo.

Đức Giáo Hoàng Phanxicô nói rằng mối quan hệ với Bắc Kinh đang được cải thiện. Đức Hồng Y Pietro Parolin đồng ý, đồng thời nói thêm rằng Tòa thánh hy vọng sẽ ký một bản gia hạn khác cho thỏa thuận, bất chấp những thất bại mà Quốc vụ khanh Vatican thích mô tả là "những tình huống bất hòa tạo ra bất đồng và hiểu lầm".

Nhưng nếu có tiến triển, thì phải trả giá như thế nào? Khi tôi đặt câu hỏi đó cách đây hai năm, tôi đã cân nhắc các bằng chứng có sẵn:

Vatican đã đồng ý chấp nhận các giám mục do Bắc Kinh bổ nhiệm; Bắc Kinh đã đồng ý công nhận một số giám mục Công Giáo "ngầm" trung thành với Rome nhưng từ chối chấp nhận những người không công nhận thẩm quyền của Hiệp hội Yêu nước do chính phủ hậu thuẫn - một nhóm mà mục đích của họ, Đức Giáo Hoàng Benedict XVI đã cảnh báo, không thể hòa giải với thẩm quyền giảng dạy của Giáo hội. Sáu giám mục "ngầm" đã được Bắc Kinh công nhận và hiện có thể thi hành thừa tác vụ của mình ở nơi công cộng. Nhưng những người khác vẫn ở trong tình huống hầm trú, trong một số trường hợp bị quản thúc tại gia.

Không có nhiều thay đổi kể từ năm 2022. Vẫn còn những giám mục "ngầm" bị quản thúc tại gia. Hiệp hội Yêu nước có ảnh hưởng hiệu quả hơn Tòa thánh. Và 46 giáo phận vẫn đang chờ giám mục. Nếu thỏa thuận bí mật thành công, thì thất bại sẽ trông như thế nào?