Elise Ann Allen của Crux, ngày 4 tháng 9 năm 2024, tường trình rằng Đức Giáo Hoàng kêu gọi quốc gia Hồi giáo lớn nhất thế giới chống lại chủ nghĩa cực đoan, thúc đẩy lòng khoan dung.
Thực vậy, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã bắt đầu chuyến thăm kéo dài ba ngày tới Indonesia, quốc gia Hồi giáo lớn nhất thế giới, với lời kêu gọi rõ ràng là chống lại chủ nghĩa cực đoan và thúc đẩy lòng khoan dung liên tôn và phát triển xã hội.
“Cũng giống như đại dương là yếu tố tự nhiên thống nhất tất cả các đảo của Indonesia, sự tôn trọng lẫn nhau đối với các đặc điểm văn hóa, dân tộc, ngôn ngữ và tôn giáo cụ thể của tất cả các nhóm hiện diện tại Indonesia là nền tảng không thể thiếu và thống nhất giúp người dân Indonesia trở thành một dân tộc đoàn kết và tự hào”, ngài nói trong bài phát biểu ngày 4 tháng 9 trước các nhà chức trách quốc gia.
Ngài đã nói chuyện với các nhà lãnh đạo dân sự và đoàn ngoại giao sau khi có cuộc gặp riêng với Tổng thống Indonesia Joko Widodo tại Cung điện Tổng thống Istana Merkeda, đánh dấu sự tham gia công khai đầu tiên trong hành trình của ngài.
Mặc dù có bầu không khí khoan dung chung, nhưng vẫn tồn tại những nhóm cực đoan ở Indonesia và có lo ngại rằng chủ nghĩa chính thống đang gia tăng ở một số khu vực của đất nước.
Vào đầu tháng 8, chính quyền đã bắt giữ ba nghi phạm có quan hệ với một nhóm Hồi giáo cực đoan có tên là Daulah Islamiyah với cáo buộc rằng họ đang âm mưu đánh bom hai nhà thờ Công Giáo ở Đông Java. Vào tháng 5, một đám đông Hồi giáo ở một khu phố ngay bên ngoài Jakarta đã tấn công một nhóm sinh viên Công Giáo đang cầu nguyện kinh mân côi trong một ngôi nhà riêng.
Mặc dù chính quyền cho biết cả hai vụ việc đều không liên quan đến chuyến thăm của giáo hoàng, nhưng chúng vẫn minh họa cho những gì một số Kitô hữu ở Indonesia mô tả là một mô hình đe dọa đáng lo ngại.
Đức Giáo Hoàng Phanxicô đang ở Jakarta trong khuôn khổ chuyến thăm rộng lớn hơn từ ngày 2 đến ngày 13 tháng 9 tới Châu Á và Châu Đại Dương. Ngài sẽ ở lại thành phố này cho đến ngày 6 tháng 9, khi ngài bay đến Port Moresby ở Papua New Guinea.
Indonesia là quốc gia lớn thứ tư thế giới, với dân số 275.5 triệu người, thuộc khoảng 1,330 nhóm dân tộc khác nhau. Khoảng 87 phần trăm người Indonesia theo đạo Hồi. Chỉ có 10 phần trăm dân số theo Ki-tô giáo, trong khi người Công Giáo chỉ chiếm 3.1 phần trăm dân số.
Hôm thứ Tư, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã chỉ ra khẩu hiệu quốc gia của Indonesia, Bhinneka tunggal ika, có nghĩa là "nhiều nhưng một", nói rằng Indonesia là một "bức tranh ghép tuyệt đẹp" trong đó mỗi viên gạch đều có giá trị và không thể thay thế.
"Sự hòa hợp trong đa dạng đạt được khi các quan điểm cụ thể tính đến nhu cầu chung của tất cả mọi người và khi mỗi nhóm dân tộc và giáo phái hành động theo tinh thần anh em, theo đuổi mục tiêu cao cả là phục vụ lợi ích của tất cả mọi người", ngài nói.
Ngài cho biết chính cảm thức liên đới và hợp tác chung giúp xác định các giải pháp hiệu quả cho các vấn đề trong khi tránh những tương phản và xung đột đáng lo ngại.
“Sự cân bằng khôn ngoan và tinh tế này, giữa sự đa dạng của các nền văn hóa và các tầm nhìn ý thức hệ khác nhau, và các lý tưởng củng cố sự thống nhất, phải được liên tục bảo vệ chống lại sự mất cân bằng”, ngài nói.
Đức Phanxicô nói rằng việc duy trì sự cân bằng này là trách nhiệm của tất cả mọi người, nhưng đặc biệt là những người tham gia vào đời sống chính trị.
Các chính trị gia, ngài nói, “nên phấn đấu hướng tới sự hòa hợp, công bằng, tôn trọng các quyền cơ bản của con người, phát triển bền vững, đoàn kết và theo đuổi hòa bình, cả trong xã hội và với các dân tộc và quốc gia khác”.
Để đảm bảo sự chung sống hòa bình và hài hòa và tránh “sự mất cân bằng và đau khổ vẫn tồn tại ở một số khu vực của đất nước”, Giáo Hội Công Giáo, ngài nói, muốn tăng cường đối thoại liên tôn.
Bằng cách đó, những định kiến có thể bị xóa bỏ và bầu không khí tôn trọng và tin tưởng lẫn nhau có thể phát triển”, ngài nói.
“Điều này là không thể thiếu để đáp ứng những thách thức chung, bao gồm cả việc chống lại chủ nghĩa cực đoan và sự không khoan dung, thông qua việc bóp méo tôn giáo để cố gắng áp đặt quan điểm của họ bằng cách sử dụng sự lừa dối và bạo lực”, ngài nói, đồng thời nói rằng sự gần gũi thúc đẩy “tình anh em giữa các quốc gia”.
Đức Giáo Hoàng Phanxicô nhấn mạnh mong muốn của Giáo Hội Công Giáo là tăng cường hợp tác với các tổ chức công và xã hội dân sự để đảm bảo "một cấu trúc xã hội cân bằng hơn và đảm bảo phân phối hỗ trợ xã hội hiệu quả và công bằng hơn".
Ngài đã viện dẫn Hiến pháp năm 1945 của Indonesia, trong đó hai lần trong phần mở đầu đề cập đến Thiên Chúa và nhu cầu được Người ban phước cho đất nước, và ngài lưu ý rằng những dòng mở đầu của luật hiến pháp cơ bản của Indonesia cũng hai lần đề cập đến công lý xã hội như là nền tảng cho trật tự quốc tế và là lợi ích cho toàn thể dân chúng.
"Do đó, sự thống nhất trong đa dạng, công lý xã hội và phước lành của Thiên Chúa là những nguyên tắc cơ bản nhằm truyền cảm hứng và hướng dẫn trật tự xã hội", ngài nói, và viện dẫn chủ đề của chuyến thăm Indonesia của ngài, “Đức tin, Tình huynh đệ, Lòng trắc ẩn”, nói rằng những điều này là cần thiết trong một thế giới mà một số khuynh hướng “cản trở sự phát triển của tình huynh đệ phổ quát”.
Để đạt được mục đích này, tuy không chuyên biệt, ngài chỉ ra những xung đột hoàn cầu đang diễn ra, mà ngài cho biết thường là do “thiếu sự tôn trọng lẫn nhau, ham muốn không khoan nhượng để cho lợi ích riêng, lập trường riêng hoặc câu chuyện lịch sử riêng của mình thắng thế bằng mọi giá, ngay cả khi điều này dẫn đến đau khổ vô tận cho toàn bộ cộng đồng và dẫn đến chiến tranh và đổ máu”.
“Đôi khi căng thẳng bạo lực nảy sinh trong các quốc gia vì những người nắm quyền muốn thống nhất mọi thứ, áp đặt tầm nhìn của họ ngay cả trong những vấn đề lẽ ra phải để cho các cá nhân hoặc nhóm liên quan tự quyết định”, ngài nói.
Đức Phanxicô cũng lên án những gì ngài cho là thiếu “cam kết thực sự và hướng tới tương lai để thực hiện các nguyên tắc công lý xã hội”.
“Kết quả là, một bộ phận đáng kể nhân loại bị bỏ lại bên lề, không có phương tiện để huện hữu một cách đàng hoàng và không có sự bảo vệ chống lại sự mất cân bằng xã hội nghiêm trọng và ngày càng gia tăng gây ra các cuộc xung đột cấp tính”, ngài nói, và ca ngợi tỷ lệ sinh cao của đất nước.
“Tiếp tục như thế này, đây là tấm gương cho các quốc gia khác”, ngài nói.
Ở một số nơi, Thiên Chúa bị hạ thấp và bị loại bỏ, Đức Giáo Hoàng nói, trong khi ở những nơi khác, Thiên Chúa được tôn vinh nhưng “đáng buồn là bị thao túng để kích động chia rẽ và gia tăng hận thù thay vì thúc đẩy hòa bình, hiệp thông, đối thoại, tôn trọng, hợp tác và tình anh em”.
“Trước những thách thức nêu trên, thật đáng khích lệ khi triết lý chỉ đạo tổ chức Nhà nước Indonesia vừa cân bằng vừa khôn ngoan”, ngài nói, và trích dẫn từ bài phát biểu của Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II trong chuyến thăm năm 1989 của ngài.
“Khi thừa nhận sự hiện diện của sự đa dạng hợp pháp, tôn trọng các quyền con người và chính trị của mọi công dân, và khuyến khích sự phát triển của sự thống nhất quốc gia dựa trên sự khoan dung và tôn trọng người khác, quý vị đã đặt nền tảng cho xã hội công bằng và hòa bình mà mọi người dân Indonesia đều mong muốn và mong muốn truyền lại cho con cháu mình”, ngài nói.
Ngay cả khi những nguyên tắc này không phải lúc nào cũng được thực hiện, “chúng vẫn có giá trị và đáng tin cậy” và đóng vai trò là “ngọn hải đăng soi sáng con đường cần đi và cảnh báo về những sai lầm nguy hiểm nhất cần tránh”, ngài nói.
Đức Giáo Hoàng Phanxicô kết thúc bài phát biểu bằng cách bày tỏ hy vọng kêu gọi các nhà chức trách quốc gia làm việc vì hòa bình, mà ngài cho biết cũng là công việc của công lý.
“Sự hòa hợp đạt được khi chúng ta cam kết không chỉ vì lợi ích và tầm nhìn của riêng mình, mà còn vì lợi ích của tất cả mọi người, xây dựng cầu nối, thúc đẩy các thỏa thuận và sự hợp tác, hợp lực để đánh bại mọi hình thức đau khổ về đạo đức, kinh tế và xã hội, và thúc đẩy hòa bình và sự hòa hợp”, ngài nói.
Sau cuộc gặp với các nhà chức trách quốc gia, Đức Giáo Hoàng Phanxicô sẽ có cuộc gặp riêng với các tu sĩ Dòng Tên đang phục vụ tại Indonesia trước khi gặp các giám mục, giáo sĩ và thành viên của các cộng đồng tôn giáo đang phục vụ tại quốc gia này, cùng những người trẻ tuổi tham gia vào tổ chức Scholas Occurentes.
Vào thứ năm, ngài sẽ có cuộc gặp liên tôn tại Đền thờ Hồi giáo Istiqlal ở Jakarta – nằm ngay đối diện với Nhà thờ Công Giáo Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời, và được kết nối với nhà thờ bằng một đường hầm ngầm có tên là “Đường hầm Hữu nghị” – và ký một tuyên bố chung với các nhà lãnh đạo liên tôn khác.