Benedict Rogers (*), trong bản tin của Catholic Herald ngày 23 tháng 12 năm 2025, viết rằng: Nếu, xin Chúa cấm, bạn tôi Jimmy Lai qua đời trong một nhà tù ở Hồng Kông, Giáo hội nên ngay lập tức công nhận ông là một vị tử đạo. Bởi vì ông đã bị một tòa án Hồng Kông kết tội trong tuần này vì thực hiện quyền tự do lương tâm và ngôn luận của mình – và bản án dự kiến vào năm mới, có khả năng sẽ là 10 năm tù giam và có thể là tù chung thân.

Ở tuổi 78, mắc bệnh tiểu đường, sức khỏe ngày càng suy yếu, bất kể số năm tù chính xác mà thẩm phán tuyên án là bao nhiêu, trên thực tế nó có thể tương đương với một bản án tù chung thân – trừ khi cộng đồng quốc tế hành động để đảm bảo việc phóng thích ông.

Vì ông Lai là công dân Anh và là người Công Giáo, có hai nhà lãnh đạo hơn ai hết có trách nhiệm yêu cầu phóng thích ông: Thủ tướng Anh Sir Keir Starmer và Đức Giáo Hoàng Leo XIV. Đức Giáo Hoàng Leo ít nhất đã gửi một thông điệp mang tính biểu tượng bằng cách gặp vợ và con gái của ông Lai gần đây. Keir Starmer đã lên án phán quyết. Nhưng giờ đây cả hai phải hợp lực để huy động thế giới giải phóng ông Lai.

Vào thứ Hai, ngày 15 tháng 12, Jimmy Lai – một doanh nhân thành đạt, nhà kinh doanh truyền thông và nhà hoạt động dân chủ – đã bị kết tội hai tội danh âm mưu thông đồng với các thế lực nước ngoài và một tội danh âm mưu xuất bản các ấn phẩm kích động.

Bản án này, mặc dù có thể dự đoán được, là một trong những vụ án oan sai nghiêm trọng nhất thời đại chúng ta. Ông bị kết tội trong một phiên tòa giả mạo và không công bằng, bởi một thẩm phán thiên vị chính trị, trong một phiên tòa bất công, hoạt động trong một nhà nước cảnh sát đàn áp cao độ.

Và những cáo buộc này có nghĩa là gì? Như người đứng đầu nhóm luật sư quốc tế của ông, Caoilfhionn Gallager KC, đã nói rất đúng, ông Lai đã bị kết tội âm mưu thực hiện hoạt động báo chí, âm mưu thảo luận chính trị với các chính trị gia và âm mưu thảo luận nhân quyền với những người bảo vệ nhân quyền. Tóm lại, ông đã bị truy tố và bỏ tù vì quan điểm và niềm tin của mình.

Trong bản án dài 855 trang, tôi nằm trong số những “thế lực nước ngoài” mà ông Lai bị cáo buộc “thông đồng”. Rõ ràng, tên tôi được nhắc đến ít nhất 95 lần.

Tôi thực sự đã có vinh dự được quen biết ông Lai – và gia đình tuyệt vời của ông – trong gần một thập niên, và đã gặp ông nhiều lần ở London, Đài Loan và New York. Chúng tôi cũng thường xuyên liên lạc qua điện thoại và WhatsApp, tôi đã xuất hiện trên chương trình podcast của ông, tôi đã phỏng vấn ông cho một loạt video trên YouTube mà tôi thực hiện, và tôi đã viết một chuyên mục hàng tuần cho phiên bản trực tuyến tiếng Anh của tờ báo Apple Daily của ông.

Nhưng chủ đề các cuộc trò chuyện của chúng tôi là gì? Về cơ bản, chúng thường xoay quanh năm chủ đề. Cuộc sống ở Hồng Kông; tự do và dân chủ; báo chí; gia đình và bạn bè; và đức tin Công Giáo chung của chúng tôi.

Trong bất kỳ xã hội lành mạnh, tự do và cởi mở nào, đây sẽ là những chủ đề bình thường, vô hại và phần lớn không gây tranh cãi. Nhưng bằng cách nào đó, ở Hồng Kông hiện nay, những cuộc trò chuyện của tôi với ông Lai, cũng như những cuộc đối thoại của ông với những người nước ngoài khác, lại bị coi là vi phạm Luật An ninh Quốc gia hà khắc của Hồng Kông – mặc dù phần lớn các cuộc trò chuyện này diễn ra trước khi luật đó được ban hành.

Ông Lai đã bị giam giữ 5 năm, bị biệt giam hơn 1,800 ngày, bị từ chối ánh sáng tự nhiên, chỉ được phép tập thể dục chưa đến một giờ mỗi ngày, bị từ chối quyền được chăm sóc y tế độc lập theo lựa chọn của mình, bị từ chối quyền được chọn luật sư đầu tiên và bị cấm rước lễ.

Chuỗi những hành vi ngược đãi này thật kinh khủng.

Như con gái ông, Claire Lai, đã mô tả gần đây trong cuộc phỏng vấn công khai đầu tiên của mình trên kênh EWTN, trong những lần đến thăm cha mình trong tù, cô nhận thấy ông sụt cân nghiêm trọng, da khô và móng tay rụng dần.

Ông cũng đang mắc bệnh tim và nhiễm trùng cơ. Trong một bài báo gần đây trên tờ Washington Post, Claire đã mô tả cha mình là “đang teo tóp dần”.

Con trai ông Lai, Sebastien, cùng với đội ngũ luật sư quốc tế của mình, đã đệ trình một Lời kêu gọi khẩn cấp mới lên Liên Hợp Quốc và các chuyên gia của tổ chức này vào tháng 9, nhấn mạnh nguy cơ nghiêm trọng và cận kề đối với tính mạng của ông Lai do việc giam giữ kéo dài.

Tuy nhiên, giữa bóng tối đó là minh chứng phi thường về đức tin Công Giáo của ông Lai, điều hoàn toàn cốt lõi trong con người ông.

Ông đã trở lại Công Giáo vào năm 1997, được rửa tội và gia nhập Giáo hội bởi vị giám mục dũng cảm của Hồng Kông, Hồng Y Joseph Zen, với William McGurn, một biên tập viên và nhà báo kỳ cựu của tờ Wall Street Journal và cựu người viết diễn văn cho tổng thống Mỹ, làm cha đỡ đầu.

Từ đó, đức tin của ông phát triển mạnh mẽ, được khuyến khích và nuôi dưỡng bởi người vợ tận tụy và sùng đạo của ông, Teresa. Ngay cả trong những năm trước khi bị bắt và bỏ tù, đức tin của ông đã là nền tảng cho cuộc đấu tranh vì tự do và dân chủ.

Tôi nhớ một vài bữa trưa và bữa tối với Jimmy, Teresa và gia đình họ, trong đó cuộc trò chuyện diễn ra từ dân chủ đến các vị thánh, từ chính trị đến thần học, và từ vận động và báo chí đến tâm linh và tôn giáo.

Bản thân tôi đã trở thành người Công Giáo vào năm 2013, được truyền cảm hứng và tiếp nhận vào Giáo Hội từ người bạn của mình, Đức Hồng Y Charles Bo của Myanmar. Khi tôi gặp Jimmy và gia đình anh ấy lần đầu tiên vào năm 2017, ngay sau khi tôi bị từ chối nhập cảnh vào Hồng Kông, chúng tôi đã có một cuộc trò chuyện ngắn về hoàn cảnh bị trục xuất của tôi, nhưng nhanh chóng chuyển sang những câu chuyện về sự chuyển đổi tôn giáo của mỗi người.

Trong tù, mặc dù thân thể Jimmy phải chịu đựng, nhưng tâm hồn anh ấy vẫn mạnh mẽ. Anh ấy đã dành phần lớn năm năm qua để đọc sách và cầu nguyện.

Claire xác nhận với tôi rằng anh ấy đã đọc lại tác phẩm Summa Theologica của Thánh Thomas Aquinas, cũng như các tác phẩm của Thánh John Henry Newman, đặc biệt là An Essay in Aid of a Grammar of Dissent. Các tác phẩm của Thánh Augustine cũng là một trong những tác phẩm yêu thích của anh ấy, cùng với các cuốn tiểu sử về Giáo hoàng Benedict XIV của Peter Seewald và các cuốn sách của George Weigel về Thánh Giáo hoàng John Paul II. Trong số các vị thánh, ngoài những vị đã được đề cập, sự khiêm nhường và lòng tin tưởng, tình yêu thương như trẻ thơ dành cho Chúa được thể hiện bởi Thánh Thérèse de Lisieux đã mang lại cho anh ấy sức mạnh.

Jimmy cũng vẽ và tô màu trong phòng giam của mình. Cho đến nay tôi chưa từng tiết lộ điều này, nhưng tôi có một trong những bức tranh vẽ Chúa Giêsu trên thập giá của anh ấy treo trên tường nhà. Nó được lén đưa ra khỏi nhà tù vài năm trước và được tặng cho tôi, đó là một vinh dự vô cùng lớn. Tôi nhìn nó mỗi sáng khi thức dậy, và nó khiến tôi cầu nguyện cho Jimmy và ngợi khen Chúa.

Theo Claire, mỗi lần cô đến thăm cha mình trong tù, họ đều kết thúc bằng lời cầu nguyện. “Ngay cả khi tôi đến thăm cùng chú tôi, người theo thuyết bất khả tri, và ngay cả khi tôi đi cùng một trong những người anh em cùng cha khác mẹ mà cha tôi đang khuyến khích trở lại đạo, chúng tôi đều cầu nguyện,” cô ấy nói với tôi như thế.

Vì vậy, cuộc đời của Jimmy Lai không chỉ là cuộc đời của sự giàu có và kinh doanh. Nó không chỉ là cuộc đời của ngành xuất bản, biểu tình và chính trị. Đó là một cuộc đời dựa trên đức tin, bắt nguồn từ lòng can đảm và niềm tin vững chắc, và thấm đẫm lời cầu nguyện.

Mỗi lần tôi gặp gỡ hoặc nói chuyện với Jimmy, tôi chưa bao giờ cảm thấy mình đang nói chuyện với một tỷ phú – mặc dù tất nhiên là tôi đang nói chuyện với anh ấy và tôi vô cùng kính trọng anh ấy.

Khi tôi đến thăm nhà anh ở Đài Loan và căn hộ của anh ở London, chúng đều thoải mái nhưng cũng ấm cúng và đẹp đẽ; không hề xa hoa – và điều đó đã thể hiện chính con người anh. Anh đã trải qua một hành trình từ tuổi thơ đói kém ở Trung Quốc, bao gồm cả việc trốn trên một con tàu đến Hồng Kông, đến cuộc sống của một đứa trẻ lao động, rồi trở thành một doanh nhân vô cùng thành công, và sau đó từ tỷ phú trở thành tù nhân – một câu chuyện từ nghèo khó đến giàu có và lại trở về nghèo khó.

Nếu bạn muốn hiểu rõ hơn về câu chuyện của anh, hãy đọc cuốn tiểu sử xuất sắc của Mark Clifford, The Troublemaker, và xem bộ phim tài liệu The HongKonger của Viện Acton.

Tôi hy vọng sẽ gặp lại Jimmy. Trong suốt bài viết này, đôi khi tôi gọi anh là ông Lai, vì sự tôn trọng. Nhưng thực tế là anh ấy sẽ mãi mãi là Jimmy đối với tôi – người đàn ông mà tôi trò chuyện hàng tuần, về đức tin, về gia đình và về tự do. Một người đàn ông mà tôi cầu nguyện cho mỗi ngày, và một người đàn ông mà tôi chỉ gọi là Jimmy.

Hãy cầu nguyện cho anh. Hãy cầu nguyện cho gia đình dũng cảm và trung thành của anh. Và hãy tham gia chiến dịch #FreeJimmyLai.
_____________________________________________________________________________________
(*) Benedict Rogers là Giám đốc cấp cao của Fortify Rights, đồng sáng lập và Chủ tịch của Hong Kong Watch, và là tác giả của cuốn sách "The China Nexus: Thirty Years In and Around the Chinese Communist Party’s Tyranny" (Mối liên hệ với Trung Quốc: Ba mươi năm trong và xung quanh chế độ chuyên chế của Đảng Cộng sản Trung Quốc).