Đức Hồng Y Gerhard Müller, nguyên tổng trưởng Bộ Giáo Lý Đức Tin vừa có bài viết nhan đề “Does Fiducia Supplicans Affirm Heresy?”, nghĩa là “Fiducia Supplicans có xác nhận dị giáo không?”

Tuyên bố gần đây của Vatican Fiducia Supplicans có chứa đựng những giáo lý trái ngược với đức tin thiêng liêng và Công Giáo không? Bộ Giáo lý Đức tin đã trả lời câu hỏi này trong một thông cáo báo chí phát hành vào ngày 4 Tháng Giêng, nhằm đáp lại mối quan tâm của nhiều vị giám mục và nhiều Hội đồng Giám mục. Thông cáo báo chí bảo vệ tính chính thống của Fiducia Supplicans bằng cách trích dẫn nó, lập luận rằng Tuyên ngôn này không hề thay đổi giáo huấn của Giáo Hội Công Giáo về hôn nhân và tình dục và không nêu bất cứ điều gì là dị giáo. Thông cáo báo chí lập luận rằng Fiducia Supplicans không quan tâm đến vấn đề giáo lý mà chỉ quan tâm đến các vấn đề thực tế và đơn giản là nó cần được điều chỉnh cho phù hợp với các bối cảnh và mức độ nhạy cảm khác nhau.

Nhưng thực ra có đơn giản như vậy không? Trên thực tế, lời chỉ trích từ các giám mục không hề cho rằng Tuyên ngôn phủ nhận thẳng thừng giáo huấn của Giáo hội về hôn nhân và tính dục. Đúng hơn, các ngài chỉ trích rằng việc cho phép chúc lành cho các cặp quan hệ tình dục ngoài hôn nhân, đặc biệt là các cặp đồng giới, là phủ nhận giáo huấn Công Giáo trên thực tế, nếu không muốn nói là bằng lời nói. Lời chỉ trích dựa trên một nguyên tắc truyền thống vững chắc: lex orandi, lex credendi— đó là nguyên tắc cho rằng cách Giáo hội cầu nguyện phản ánh những gì Giáo hội tin tưởng. Như Sách Giáo lý dạy: “Khi Giáo hội cử hành các bí tích, Giáo hội tuyên xưng đức tin đã nhận được từ các thánh tông đồ”.

Trên thực tế, có những thực hành Công Giáo không thể thay đổi nếu không bác bỏ giáo lý Công Giáo. Chẳng hạn, hãy nghĩ đến điều mà Công đồng Trentô gọi là bản chất của các bí tích, nghĩa là những yếu tố của các bí tích đã được chính Chúa Kitô thiết lập. Một sự thay đổi ảnh hưởng đến bản chất này, ngay cả khi đó là một sự thay đổi trên thực tế, sẽ là một sự bác bỏ giáo lý Công Giáo. Ví dụ, nếu ai đó một mặt khẳng định giáo huấn Công Giáo về phép rửa tội, nhưng mặt khác lại chấp nhận Bí tích Thánh Thể dành cho những người chưa được rửa tội, thì người đó, trên thực tế, đang bác bỏ giáo huấn Công Giáo. Thánh Thomas nói rằng những mâu thuẫn như vậy đã tạo ra “sự giả dối trong các dấu chỉ bí tích”.

Như thế, câu hỏi đặt ra là liệu việc chấp nhận các “phép lành” “mục vụ” và phi phụng vụ do Fiducia Supplicans đề xuất cho các cặp vợ chồng trong những hoàn cảnh trái luật có cấu thành việc phủ nhận giáo lý Công Giáo hay không – có thể không phải bằng sự phủ nhận rõ ràng, mà là trong thực tế. Thông cáo báo chí do Bộ Giáo Lý Đức Tin đưa ra KHÔNG đá động gì đến câu hỏi này. Vì vậy cần phải kiểm tra nó một cách chi tiết.

Trước hết, chúng ta phải xem xét sự khác biệt giữa các phép lành phụng vụ và các phép lành mục vụ thuần túy, vì Fiducia Supplicans dựa vào sự phân biệt này. Fiducia Supplicans lập luận rằng những “phép lành mục vụ” mới này dành cho các cặp vợ chồng trong những hoàn cảnh trái luật không phải là phụng vụ. Giờ đây, sự phân biệt giữa các phước lành này là một điều mới lạ mà Fiducia Supplicans giới thiệu, điều này không hề có cơ sở dù là nhỏ nhất trong Kinh thánh, trong các giáo huấn của các Đức Giáo Hoàng, hoặc Huấn quyền. Fiducia Supplicans tuyên bố rằng “các phép lành mục vụ” không mang tính phụng vụ. Tuy nhiên, chúng có cấu trúc phụng vụ, theo ví dụ được đưa ra trong thông cáo báo chí của Bộ Giáo Lý Đức Tin (một lời cầu nguyện kèm theo dấu thánh giá). Và trong mọi trường hợp, phụng vụ trong Kitô giáo không được đo lường, như trong các tôn giáo khác, bằng đồ vật, lễ phục hoặc bàn thờ. Việc chính một linh mục, đại diện cho Chúa Kitô, là người ban “phước lành mục vụ” này khiến nó trở thành một hành vi phụng vụ trong đó thẩm quyền của Chúa Kitô và Giáo hội đang bị đe dọa. Công đồng Vatican II nhấn mạnh đến mối liên kết không thể tách rời giữa mọi hành động của linh mục và phụng vụ (xem Presbyterorum ordernis).

Hơn nữa, mọi phép lành, dù long trọng hay không, đều bao hàm sự tán thành điều được chúc phúc. Đây là điều mà truyền thống lâu dài của Giáo Hội, dựa trên Kinh Thánh, đã dạy. Trên thực tế, từ Hy Lạp được sử dụng trong Tân Ước để chỉ “phước lành” là eulogein, giống như từ benedicere trong tiếng Latinh, có nghĩa đen là “nói rằng điều gì đó là tốt”. Hơn nữa, trong Kinh thánh, chúc phúc cho một điều gì đó không chỉ là tuyên bố nó tốt, mà còn nói rằng nó tốt vì nó đến từ Đấng Tạo Hóa. Những lời chúc phúc được gửi đến sự sáng tạo của Thiên Chúa, điều mà Ngài thấy là rất tốt đẹp, để chính Thiên Chúa có thể làm cho nó trưởng thành và viên mãn. Vì lý do này, không thể cầu xin phép lành cho các mối quan hệ hoặc tình huống có tính chất mâu thuẫn hoặc bác bỏ trật tự của tạo vật, chẳng hạn như sự kết hợp dựa trên thực hành đồng tính luyến ái, mà Thánh Phaolô coi là hậu quả của việc phủ nhận kế hoạch của Đấng Tạo Hóa (Rôma 1:21–27). ). Nhu cầu này phải hài hòa với trật tự tạo dựng, áp dụng cho mọi loại phép lành, bất kể tính chất long trọng hay không của nó.

Chúng ta nên lưu ý rằng Bộ Giáo Lý Đức Tin ngầm thừa nhận rằng những phước lành này (bao gồm cả những phước lành mục vụ) chấp thuận những gì đang được ban phước. Đó là lý do tại sao thông cáo báo chí phải chịu khó phân biệt đâu là lời chúc đôi lứa và đâu là lời chúc cho sự kết hiệp. Nếu đúng là những phép lành mục vụ này không hợp pháp hóa bất cứ điều gì, thì sẽ không có vấn đề trong việc chúc lành mục vụ cho sự kết hợp. Nỗ lực của Bộ Giáo Lý Đức Tin nhằm làm sáng tỏ rằng sự kết hợp không hề được chúc phúc, đã bộc lộ rằng Bộ Giáo Lý Đức Tin coi “phép lành mục vụ” là một sự chấp thuận, và do đó phải nhấn mạnh rằng chính cặp vợ chồng chứ không phải sự kết hợp mới được chúc phúc.

Thành ra, vì không thể phân biệt giữa các phép lành phụng vụ và mục vụ, người ta phải kết luận rằng Fiducia Supplicans có vấn đề về mặt giáo lý, bất kể Tuyên ngôn này khẳng định giáo lý Công Giáo bằng ngôn từ đến mức nào. Vì vậy, không thể nói rằng vấn đề chỉ mang tính thực tiễn và tùy thuộc vào sự nhạy cảm của các vùng miền khác nhau. Chúng ta đang đề cập đến một vấn đề liên quan đến cả luật tự nhiên lẫn sự khẳng định của Phúc âm về sự thánh thiêng của thân xác, và những vấn đề này ở Malawi không khác gì ở Đức.

Nhưng Bộ Giáo Lý Đức Tin cũng đã sử dụng hai điểm khác biệt nữa để tránh thừa nhận rằng Fiducia Supplicans ngụ ý chấp thuận các kết hợp đồng tính luyến ái. Sự phân biệt đầu tiên là giữa lời chúc cho sự kết hợp và lời chúc phúc cho đôi lứa. Sự phân biệt này có thể thực hiện được không? Không, thật vậy, nếu người ta chúc phúc cho một cặp đôi như một cặp vợ chồng, nghĩa là được hợp nhất bằng một mối quan hệ tình dục khác ngoài hôn nhân, thì người ta chấp nhận sự kết hợp đó, vì chính sự kết hợp đó đã tạo nên họ như một cặp vợ chồng. Sẽ là một vấn đề khác nếu cặp đôi được chúc phúc không phải với tư cách là một cặp đồng tính, mà chẳng hạn như một cặp khách hành hương đến gần một đền thờ. Nhưng đây không phải là ý của Fiducia Supplicans, và đó là lý do tại sao Tuyên ngôn này nói đến việc chúc phúc cho các cặp vợ chồng trong tình trạng bất hợp lệ, kể cả các cặp đồng giới.

Bây giờ chúng ta hãy xem xét sự phân biệt thứ hai: Có thể cho rằng điều được chúc phúc không phải là một cặp đôi được hợp nhất bởi mối quan hệ tình dục, mà là một cặp đôi được hợp nhất bởi các khía cạnh khác của cuộc sống, chẳng hạn, qua sự giúp đỡ họ dành cho nhau trong quá trình làm việc, hay qua một căn bệnh, có thể nói như thế không? Sự phân biệt này không làm thay đổi sự thật rằng cặp đôi được chúc phúc như một cặp vợ chồng được kết hợp với nhau bằng quan hệ tình dục ngoài hôn nhân. Vì điều tiếp tục cấu thành nên cặp đôi chính là mối quan hệ tình dục gắn kết họ. Các khía cạnh khác của cuộc sống vợ chồng của họ không phải là những gì tạo nên họ như một cặp vợ chồng, và tất cả những khía cạnh này cũng không thành công trong việc cải thiện lối sống tình dục khiến họ trở thành một cặp vợ chồng hợp luật, như Phản hồi năm 2021 của Bộ Giáo lý Đức tin đã khẳng định.

Khi Đức Hồng Y Víctor Manuel Fernández, tổng trưởng Bộ Giáo Lý Đức Tin, thảo luận về cách ban những phép lành này, ngài ngụ ý rằng vấn đề không phải là chúc phúc cho cặp đôi. Chẳng hạn, ngài gợi ý rằng nên làm dấu thánh giá cho mỗi người, chứ không phải cho cặp đôi. Tuy nhiên, Đức Hồng Y không muốn làm rõ rằng cặp vợ chồng không thể được chúc phúc, và tiếp tục chấp nhận những dấu chỉ – chẳng hạn như lời cầu nguyện chung cho hai người – là những dấu hiệu mang lại tính hợp pháp dưới mắt Giáo hội cho sự tồn tại của cặp vợ chồng như một điều tốt cho những con người trong kết hiệp ấy. Đức Hồng Y cũng đã từ chối lên án một số cử hành nhất định, chẳng hạn như phước lành mà Cha James Martin đã đưa ra một cách công khai, trong đó có nội dung rõ ràng gửi đến cặp đôi.

Gần đây, chúng ta nhận thấy một sự thay đổi ngữ nghĩa mới trong các giải thích chính thức của Fiducia Supplicans. Họ không còn nói đến việc chúc lành cho “các cặp vợ chồng” mà là cho “các cá nhân”, thêm vào đó là về những người “ở bên nhau”. Giờ đây, chúc phúc cho hai người đến với nhau chính vì mối quan hệ đồng giới đã gắn kết họ không khác gì chúc phúc cho sự kết hợp. Cho dù người ta có nhắc đi nhắc lại bao nhiêu lần rằng người ta không chúc phúc cho sự kết hợp, thì đó chính xác là điều người ta đang làm, bởi chính tính khách quan của nghi thức đang được thực hiện.

Sau khi xác định rằng vấn đề cơ bản mang tính giáo lý, chúng ta nên mô tả lỗi lầm của Fiducia Supplicans như thế nào? Đây có phải là dị giáo không?

Hãy xem xét giáo huấn cổ điển về các đối tượng khác nhau của giáo huấn - huấn quyền và việc tín hữu tuân theo các giáo huấn đó. Học thuyết này được chứa đựng trong tự sắc “Ad tuendam Fidem” hay “Để bảo vệ đức tin” của Đức Gioan Phaolô II, trong đó trình bày ba “đoạn” Tuyên xưng Đức tin được thực hiện khi đảm nhận các chức vụ khác nhau trong giáo hội. Đoạn đầu tiên đề cập đến những chân lý chứa đựng trong mặc khải; việc phủ nhận những sự thật này cấu thành tà giáo. Đoạn thứ hai đề cập đến những sự thật, mặc dù không có trong mặc khải, nhưng có liên quan mật thiết với mặc khải và cần thiết cho việc bảo tồn kho tàng được tiết lộ. Đây là những sự thật mà, vì mối liên hệ lịch sử hoặc hợp lý của chúng với những sự thật được mặc khải, nên phải được chấp nhận và giữ vững một cách chắc chắn và dứt khoát. Những người phủ nhận những sự thật như vậy là đi ngược lại giáo huấn của Giáo Hội Công Giáo, ngay cả khi bản thân những khẳng định của họ không thể bị coi là dị giáo. Đoạn thứ ba của lời tuyên xưng đức tin đề cập đến những chân lý được Huấn quyền thông thường dạy, phù hợp với tâm trí và ý chí tôn giáo.

Làm thế nào điều này áp dụng cho trường hợp của chúng ta? Lời khẳng định rằng các hành vi đồng tính luyến ái trái với luật Chúa là một sự thật được mặc khải; phủ nhận nó sẽ vi phạm đoạn đầu tiên của Tuyên xưng Đức tin và sẽ là dị giáo. Sự từ chối này không được tìm thấy ở Fiducia Supplicans. Việc chấp nhận lời chúc phúc hôn nhân cho các cặp đồng giới cũng là điều dị giáo. Điều này cũng không được tìm thấy trong Fiducia Supplicans. Vì vậy, Fiducia Supplicans dường như không vi phạm đoạn đầu tiên. Vậy thì làm thế nào chúng ta có thể phân loại lời khẳng định của Tuyên ngôn này rằng sự kết hợp tình dục ngoài hôn nhân có thể được ban một thứ phước lành ngoài hôn nhân? Ngay cả khi người ta lập luận rằng lời khẳng định này không bị bác bỏ một cách rõ ràng trong mạc khải, thì lời khẳng định này ít nhất vi phạm đoạn thứ hai của Tuyên xưng Đức tin, vì, như chúng ta đã thấy, ban phước cho những người này như những cặp đồng giới là chấp thuận sự kết hợp của họ, ngay cả khi sự kết hiệp ấy không được coi là hôn nhân. Do đó, đây là một học thuyết trái ngược với giáo huấn của Giáo Hội Công Giáo, vì việc chấp nhận nó, ngay cả khi không trực tiếp là dị giáo, một cách hợp lý cũng dẫn đến dị giáo.

Vì tất cả những lý do này, Fiducia Supplicans phải được coi là có vấn đề về mặt giáo lý, vì nó chứa đựng sự phủ nhận giáo lý Công Giáo. Vì lý do này, Tuyên ngôn này cũng có vấn đề xét theo quan điểm mục vụ. Thật vậy, một mục tử tốt lành tiếp cận mọi người đang gặp khó khăn với tư cách là thầy dạy các giới răn của Chúa, khuyên họ cầu nguyện với Chúa, và, trong trường hợp phạm tội nặng, dẫn họ đến việc ăn năn, xưng tội và đổi mới cuộc sống nhờ sự tha thứ qua Bí tích Giải tội. Điều ngài sẽ không bao giờ làm trong việc chăm sóc mục vụ cho người Công Giáo trong các mối quan hệ tình dục bất thường là đưa ra những so sánh giữa phép lành của Thiên Chúa dành cho hôn nhân giữa người nam và người nữ và cái gọi là phép lành ngoài phụng vụ dành cho những người có mối quan hệ tội lỗi. Trong trường hợp hai người sống trong một hoàn cảnh bất hợp lệ, có lý do mục vụ nào để chúc phúc cho những người đó cùng nhau chứ không phải với tư cách cá nhân? Tại sao những người này lại muốn được chúc phúc cùng nhau, nếu không phải vì họ muốn được Chúa chấp thuận cho sự kết hợp của họ? Do đó, chúc phúc cho họ cùng nhau có nghĩa là chấp nhận tội lỗi của họ và khiến họ xa lánh Thiên Chúa.

Nguyên tắc tất cả chúng ta đều là tội nhân và do đó không thể phân biệt giữa các tội nhân với những người khác cũng không phù hợp với một mục tử tốt lành. Kinh Thánh phân biệt các loại tội lỗi, như chúng ta đọc trong Tin Mừng Gioan: “Mọi hành vi sai trái đều là tội lỗi, nhưng có tội không đến nỗi chết người” (1 Gioan 5:17). Giáo huấn của Giáo hội, dựa trên Kinh thánh, phân biệt giữa tội nhẹ (không nhất thiết đòi hỏi sự xá tội để được tha) và tội trọng đòi phải nhận được ơn xá giải. Giáo Hội cũng phân biệt những tội lỗi công khai với những tội lỗi không công khai, cũng như phân biệt những tội nhân sẵn sàng ăn năn với những tội nhân ngoan cố là những người cố chấp trong tội lỗi của mình. Những sự khác biệt này rất quan trọng, không phải để đánh giá con người mà để giúp họ chữa lành. Tương tự như vậy, một bác sĩ giỏi cần đưa ra những chẩn đoán khác nhau cho những trường hợp khác nhau, vì không phải mọi căn bệnh đều có thể được điều trị theo cùng một cách.

Tóm lại, chừng nào Bộ Giáo Lý Đức Tin vẫn tiếp tục không sửa lỗi Fiducia Supplicans bằng cách làm rõ rằng không thể ban phước lành cho cặp đôi mà chỉ có thể cho từng cá nhân, thì Bộ Giáo Lý Đức Tin đang chấp thuận những tuyên bố trái ngược với ít nhất đoạn thứ hai của Lời tuyên xưng đức tin. —nghĩa là, nó chấp nhận những tuyên bố trái ngược với giáo huấn của Giáo Hội Công Giáo, những giáo huấn mà bản thân chúng không mang tính dị giáo nhưng tất yếu sẽ dẫn đến dị giáo. Điều này có nghĩa là các phép lành mục vụ dành cho các cuộc kết hợp bất thường này không thể được các tín hữu Công Giáo chấp nhận, và đặc biệt là những người, khi đảm nhận một chức vụ trong giáo hội, đã tuyên xưng đức tin và đưa ra lời thề trung thành, trong đó trước hết đòi hỏi phải bảo tồn toàn bộ kho tàng đức tin.

Việc từ chối chấp nhận Fiducia Supplicans, có thể được bày tỏ công khai trong chừng mực liên quan đến lợi ích chung của Giáo hội. Việc từ chối như vậy không hàm ý bất kỳ sự thiếu tôn trọng nào đối với Đức Thánh Cha, là người đã ký văn bản Fiducia Supplicans; nhưng ngược lại. Vì việc phục vụ Đức Thánh Cha là do ngài thực hiện chính xác trong chừng mực ngài là người bảo đảm cho tính liên tục của tín lý Công Giáo, và việc phục vụ này được vinh danh chủ yếu bằng cách vạch trần những khiếm khuyết nghiêm trọng của Fiducia Supplicans.

Tóm lại, việc thi hành Huấn quyền không thể chỉ giới hạn ở việc cung cấp thông tin chính xác về mặt giáo lý về “sự thật của Tin Mừng” (Gal. 2:14). Thánh Phaolô công khai và không ngần ngại phản đối việc Phêrô, anh trai ngài thực thi quyền tối thượng một cách mơ hồ trong hoạt động tông đồ, bởi vì Phêrô, qua hành vi sai lầm của mình, đã gây nguy hiểm cho đức tin chân chính và ơn cứu rỗi của các tín hữu, không phải là nguy hiểm cho đức tin được các tín hữu tuyên xưng, nhưng liên quan đến việc thực hành đời sống Kitô giáo.

Source:First Things