Courtney Mares của hãng thông tấn CNA, ngày 4 tháng 10 năm 2023, tường trình rằng Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã khai mạc Thượng hội đồng về tính đồng nghị kéo dài ba tuần vào thứ Tư với lời kêu gọi phải nhớ rằng Giáo hội hiện hữu để đưa Chúa Giêsu đến với thế giới và phải đối diện với những thách thức ngày nay bằng cái nhìn hướng về Thiên Chúa hơn là “những tính toán chính trị hay những trận chiến ý thức hệ”.
Phát biểu tại Quảng trường Thánh Phêrô trong Thánh lễ khai mạc Thượng Hội đồng vào ngày 4 tháng 10, Đức Giáo Hoàng Phanxicô nhấn mạnh rằng “nhiệm vụ hàng đầu của Thượng hội đồng” là “tái tập chhú cái nhìn của chúng ta vào Thiên Chúa, trở thành một Giáo hội nhìn nhân loại một cách đầy thương xót”.
Ngài nói: “Chúng ta không muốn làm cho mình trở nên hấp dẫn trong mắt thế giới, nhưng muốn vươn tới điều đó với sự an ủi của Tin Mừng, để làm chứng cho tình yêu vô hạn của Thiên Chúa một cách tốt đẹp hơn và với mọi người”.
Đức Giáo Hoàng đã chủ sự Thánh lễ mừng kính Thánh Phanxicô Assisi, với sự đồng tế của gần 500 linh mục, giám mục và Hồng Y, trong đó có 20 Hồng Y mới nhất của Giáo Hội Công Giáo.
Nhắc lại những lời của Chúa Giêsu nói với Thánh Phanxicô: “Hãy đi xây dựng lại Giáo hội của Ta”, Đức Giáo Hoàng Phanxicô nói rằng Thượng hội đồng đóng vai trò như một lời nhắc nhở rằng “Giáo hội Mẹ của chúng ta luôn cần được thanh lọc, cần được 'sửa chữa', vì chúng ta là một con người gồm những tội nhân được tha thứ… luôn cần trở về với nguồn là Chúa Giêsu và đặt mình trở lại con đường của Chúa Thánh Thần để đến với mọi người bằng Tin Mừng của Người.”
Đức Giáo Hoàng Phanxicô nhấn mạnh câu hỏi do Đức Bênêđíctô XVI nêu ra tại Thượng hội đồng Giám mục năm 2012 là “câu hỏi căn bản” mà Thượng hội đồng phải đối diện: “'Vấn đề dành cho chúng ta là thế này: Thiên Chúa đã lên tiếng, Người đã thực sự phá vỡ sự im lặng vĩ đại, Người đã đã tỏ mình ra, nhưng làm thế nào chúng ta có thể truyền đạt thực tại này cho con người ngày nay để nó trở thành ơn cứu độ?'”
Đức Phanxicô nhắc lại rằng Thượng Hội đồng không phải là “một cuộc tụ họp chính trị” hay một “nghị viện bị phân cực”, mà là “nơi của ân sủng và sự hiệp thông”.
Ngài nói, “Thưa các anh em Hồng Y, các anh em giám mục, các anh chị em thân mến, chúng ta đang khai mạc Phiên họp toàn thể Thượng hội đồng. Ở đây chúng ta không cần một tầm nhìn hoàn toàn tự nhiên, được tạo thành từ những chiến lược của con người, những tính toán chính trị hay những cuộc chiến ý thức hệ. Chúng ta không ở đây để tiến hành một cuộc họp quốc hội hay một kế hoạch cải cách. Không. Chúng ta ở đây để cùng bước đi với cái nhìn của Chúa Giêsu, Đấng chúc tụng Chúa Cha và chào đón những ai đang mệt mỏi và bị áp bức”.
Thánh lễ lúc 9 giờ sáng bắt đầu dưới ánh nắng rực rỡ và làn gió nhẹ với cuộc rước qua Quảng trường Thánh Phêrô của các đại biểu trong Thượng Hội đồng Giám mục Thường lệ lần thứ XVI, lần đầu tiên bao gồm cả giáo dân và phụ nữ với tư cách là thành viên bỏ phiếu đầy đủ.
Các đại biểu Thượng Hội đồng sẽ gặp nhau tại Hội trường Phaolô VI của Vatican từ ngày 4 đến ngày 29 tháng 10 để tư vấn cho Đức Giáo Hoàng về chủ đề: “Cho một Giáo hội có tính đồng nghị: Hiệp thông, Tham gia, Truyền giáo”. Phiên họp kéo dài ba tuần này là phiên họp đầu tiên trong Thượng hội đồng gồm hai phần sẽ kết thúc vào năm 2024.
Ca đoàn Vatican dẫn đầu đám đông trong bài thánh ca trang trọng “Laudes Regiæ”, với những câu “Chúa Kitô chiến thắng, Chúa Kitô ngự trị, Chúa Kitô ra lệnh” bằng tiếng Latinh với “Kinh cầu các Thánh”.
Lời cầu nguyện của các tín hữu bao gồm một lời cầu nguyện xin Chúa “ban cho những người tham gia vào công việc của Thượng Hội đồng có tấm lòng rộng mở đón nhận sự soi dẫn của Chúa Thánh Thần, sẵn sàng lắng nghe anh chị em mình và quan tâm đến các nhu cầu của Giáo hội. trong thế giới ngày nay."
Trong bài giảng, Đức Thánh Cha Phanxicô đã vạch ra tầm nhìn của mình về một Giáo hội đồng nghị, khi nói rằng Chúa Giêsu muốn “một Giáo hội hiệp nhất và huynh đệ… biết lắng nghe và đối thoại… chúc phúc và khuyến khích, giúp đỡ những ai tìm kiếm Chúa, khuấy động một cách yêu thương người thờ ơ, mở ra những con đường để thu hút mọi người đến với vẻ đẹp của đức tin… lấy Thiên Chúa làm trung tâm và do đó, đối nội, không chia rẽ và đối ngoại không bao giờ khắc nghiệt.”
Ngài kêu gọi mọi người noi gương Thánh Phanxicô, người sống vào thời điểm có “những cuộc đấu tranh và chia rẽ lớn… giữa Giáo hội định chế và các trào lưu dị giáo”, nhưng không chỉ trích hay “công kích” bất cứ ai, thay vào đó chọn sử dụng “những vũ khí của Tin Mừng, đó là sự khiêm nhường và hiệp nhất, cầu nguyện và bác ái.”
Đức Giáo Hoàng cảnh cáo về ba cám dỗ nguy hiểm mà Giáo hội ngày nay phải đối diện: “trở thành một Giáo hội cứng ngắc… tự mình chống lại thế giới và nhìn lui về phía sau, trở thành một Giáo hội thờ ơ, đầu hàng trước các thời trang của thế giới, và trở thành một Giáo hội mệt mỏi, tự quay về chính mình.”
Đức Thánh Cha Phanxicô nói, “Cái nhìn phúc lành của Chúa Giêsu mời gọi chúng ta trở thành một Giáo hội không đối diện với những thách thức và vấn đề ngày nay bằng tinh thần chia rẽ và tranh chấp, nhưng trái lại, hướng mắt về Thiên Chúa là Đấng hiệp thông và với lòng kính sợ và khiêm tốn, chúc phúc và tôn thờ Người, công nhận Người là Chúa duy nhất của mình. Chúng ta thuộc về Người và – chúng ta hãy nhớ – chúng ta hiện hữu chỉ để đưa Người đến với thế giới”.
Sau Thánh lễ, các đại biểu Thượng Hội đồng sẽ tham dự Phiên họp chung đầu tiên của Thượng hội đồng Giám mục lần thứ XVI, nơi Đức Thánh Cha Phanxicô, Đức Hồng Y Mario Grech và Đức Hồng Y Jean-Claude Hollerich sẽ phát biểu khai mạc.