Lời vang vọng từ Thánh Đường
Xin chào mọi người tín hữu Chúa Giêsu Kitô, các Bạn Trẻ, các em Thiếu Nhi, và tất cả những người không phải là tín hữu Chúa Giêsu Kitô đạo Công giáo đến thăm viếng tham quan tôi.
Tôi là Thánh Đường Công giáo được xây dựng bằng cát, đá, gạch, ximăng, cốt sắt, gỗ, kính mầu. Nhưng tôi cũng có thể kể thuật lại một vài tâm sự cho mọi người cùng nghe. Và cũng để mở rộng vòng tay thân hữu trong đức tin giữa con người với công trình xây cất của họ.
Như thế, có thể nói, tôi không phải chỉ là những cục gạch, mảnh gỗ đá vô hồn chồng chất lên nhau, nhưng là vật thể nhân chứng lịch sử thấm nhuộm tâm tính cùng lòng tin văn hóa của người tín hữu Chúa Giêsu Kitô.
Vâng, từ hàng nghìn năm, chính xác hơn, từ hơn hai nghìn năm nay, nơi nào đức tin đạo Công giáo được lan truyền tới, nơi đó Giáo Hội Công giáo, người tín hữu Công giáo đều xây dựng những ngôi Thánh Ðường thờ phượng kính mến Thiên Chúa.
1.Nhìn ngược lại lịch sử từ thời Giáo Hội Công giáo thuở ban đầu sau khi Chúa Giêsu về trời, vào thế kỷ thứ nhất sau Chúa giáng sinh, Thánh Ðường lúc đó là nơi tập họp của các tín hữu tại các tư gia cùng đọc kinh cầu nguyện bẻ bánh dâng lễ.
Sau khi đạo Công Giáo được lan truyền sâu rộng quảng bá trong dân gian, số giáo dân ngày càng đông, nên người ta nghĩ đến việc xây dựng những ngôi Thánh Ðường có diện tích rộng to hơn nhà dân chúng ở, tuy chỉ bằng vật liệu thô sơ thôi.
Và dần dần với thời gian, cùng với nền thần học Công giáo cao sâu hơn, óc sáng tạo văn hóa nghệ thuật, kỹ thuật xây cất phát triển cao, cộng chung với ý muốn cao vọng của những nhà lãnh đạo tinh thần trong Giáo Hội và cả thế quyền thời đó nữa, những ngôi Thánh Ðường có kích thước nhỏ, to, nguy nga đồ sộ theo kiến trúc kiểu Renaissance, Barock, Romantik, Gotik, được xây dựng từ những Giáo Hội Công giáo các nước bên Âu châu.
Như mọi người còn nhìn thấy những ngôi Thánh Ðường cổ kính ở nước Pháp, Ý, Đức, Áo, Bỉ, Balan, Tiệp, Thụy sĩ, Hylạp, Tây ban nha, Bồ đào nha, Thụy điển, Hòa Lan, Lục xâm Bảo từ thế kỷ thứ 9.10.11.12.13.14.15.16.17.18.19… Và từ những nước này những kiểu xây cất Thánh Ðường Công giáo cùng với làn sóng truyền giáo đã lan rộng hầu như khắp nơi trên thế giới.
Vì thế, hễ nói đến Thánh Ðường Công giáo, người ta nghĩ ngay đến những kiểu kiến trúc đó. Đó là nét đặc trưng của Thánh Ðường Công giáo. Ở những xứ nước Truyền giáo bên Á Châu, Phi Châu, Mỹ Châu…có những ngôi Thánh Ðường mới được xây cất theo kiến trúc Lịch sử hoặc Tân thời, hoặc theo nét văn hóa kiến trúc của đất nước sở tại.
Mỗi kiểu kiến trúc có nét riêng đặc thù của nó diễn tả chiều cao sâu của thần học, của văn hóa nghệ thuật, kỹ thuật thời đó, và cũng của cá nhân vị họa sư, kiến trúc sư nữa. Lẽ dĩ nhiên trước hết và sau hết vẫn là sự hy sinh công sức - Phải, đó là lòng tin, lòng mến và sự cậy trông của mọi người tín hữu Chúa Giêsu nơi vùng đó.
Có thể nói, Thánh Đường là ngôi nhà quê hương đức tin của người giáo dân Công giáo.
Hằng ngày người tín hữu Chúa Giêsu Kitô vào Thánh Đường hoặc âm thầm lâm râm đọc kinh khấn khứa, hoặc cùng nhau ca hát đọc kinh cầu nguyện to tiếng, cùng thắp sáng những ngọn điện, cây nến và trưng bày cắm bông hoa tươi thắm. Tất cả những điều đó mang đến cho Thánh Đường, ngôi nhà quê hương đức tin, sức sống động linh thiêng.
2. Vâng, tôi vui mừng đọc được tâm tình của người tín hữu phát tỏa ra từ ngọn nến nhỏ cháy sáng lung linh. Tâm tình đó vừa đạo đức vừa nhân bản của người thắp nó lên. Tôi đọc như thế này:
„Ánh lửa từ cây nến tỏa ra ánh sáng huyền diệu cùng pha lẫn mầu sắc thi vị. Nó gợi lên tâm tình hiếu thảo, cậy trông cùng ước vọng được yêu thương sưởi ấm và được soi sáng chỉ đường dẫn lối cho đời sống.
Cây nến được đốt thắp lên chiếu sáng sẽ dần dần tự hao mòn. Ngọn nến cháy càng lâu, chất sáp làm nên cây nến càng tàn lụi nhỏ bé đi. Và sau cùng tan chảy biến thành chất lỏng không còn giữ lại gì cho mình.
Hình ảnh này diễn tả sự hy sinh dấn thân của đời sống. Một đời sống cho đi trao tặng người khác, như sự hy sinh của cha mẹ cho con cái, vợ chồng cho nhau, hay những tấm lòng hảo tâm cho những người có cuộc sống bất hạnh kém may. Hay nữa cũng là hình ảnh của đời sống hy sinh tận hiến cho lý tưởng tu trì, dấn thân cho việc rao giảng Tin mừng tình yêu nước Thiên Chúa ở trần gian, cho việc quảng đãi dấn thân làm việc tông đồ.
Ngọn nến khi được đốt thắp lên, nó thinh lặng tỏa ra luồng sáng nhỏ. Luồng sáng nhỏ này không làm chói mắt, khi nhìn thẳng vào nó.
Cũng vậy, đời sống của con người từ khi được tạo dựng thành hình trong cung lòng mẹ, ngày chào đời, lớn lên, học hành, lập gia đình sống đi vào đời, và sau cùng bước qua ngưỡng cửa sự chết đi vào lòng đất mẹ, có khác chi một ngọn nến bị đốt cháy tiêu mòn trong âm thầm lặng lẽ, nhưng chiếu tỏa ánh sáng sức sống ra xung quanh.
Bầu khí linh thiêng thánh đức tỏa ra từ ngọn nến đang cháy sáng và làn khói bốc tỏa ra, tựa như lời cầu kinh thóat ra từ tận đáy tâm hồn thành tín. Như thế ngọn nến cháy sáng khác nào như lời cầu kinh:
Vâng, con muốn cầu nguyện, tỏ bày tâm sự cùng Thiên Chúa. Nhưng con không biết phải cầu nguyện như thế nào. Nên con thắp ngọn nến này lên, xin Đức Mẹ, xin các Thánh chuyển tâm tình cùng lời khấn nguyện của con tới Thiên Chúa.
Và con cũng biết rằng, cây nến này không phải là sự hy sinh lớn lao gì, hầu như là hư không thôi. Nhưng cây nến được đốt thắp lên như dấu chỉ lòng con đang đứng yên lặng trước mặt Chúa.
Con thắp cây nến lên, vì con tin rằng, Chúa đang hiện diện nơi đây và nhìn thấu lòng con.
Con thắp cây nến lên, vì con tin rằng, Chúa hằng cùng đồng hành bên con, đang lắng nghe con bày tỏ tâm sự.
Con thắp cây nến lên, vì con tin rằng, Chúa hiểu biết hoàn cảnh gia đình con, lo âu của con, chương trình dự định tương lai của con, sức khoẻ của con, và những điều con trông đợi hy vọng ngày hôm qua, hôm nay cùng ngày mai.
Và khi con rời Thánh Đường trở về nhà, cây nến cháy sáng này là biểu hiệu lòng con hằng gắn bó với Chúa. Con tin Chúa là Cha của con và con cần Cha cho đời con. „
3. Chưa hết, tôi còn có cảm nghiệm khác nữa. Vào những ngày lễ trọng, trong Thánh Đường có hương khói thơm tỏa bay khắp cùng lòng nhà. Làn hương khói như sương mù bay quyện quấn vào những cây cột, tường vách, bàn ghế, trần mái nhà trong Thánh Đường. Tôi được hít thở tẩm ướp cùng thưởng thức mùi vị hương thơm đó. Tôi yêu mến hương thơm làn khói tỏa ra từ bình hương xông kính Thiên Chúa bốc lên cao.
Mỗi khi làn khói ở nhà bếp bốc lên cao, mọi người nhớ nghĩ đến bữa ăn thơm ngon, chan chứa tình yêu mến, mà người mẹ đang nấu sửa dọn cho gia đình.
Làn khói hương thơm trong Thánh Đưòng tỏa bốc bay lên cao tựa như lời cầu khấn của của toàn dân Chúa bay lên trời cao. Nó cũng là hình ảnh diễn tả lòng yêu mến của con người với Thiên Chúa.
4. Mỗi ngày vào buồi sáng, ban trưa, lúc chiều tà và vào những giờ Thánh lễ, tiếng chuông Thánh Đường đổ hồi báo tin kêu gọi mọi người tín hữu giờ cầu nguyện đọc kinh Truyền Tin, nào cùng đến Thánh đường ca hát đọc kinh dâng thánh lễ.
Những qủa chuông to nặng trầm bổng phát dội ra những âm thanh vang vọng khắp không gian, phát tỏa làn sóng làm rung chuyển cả vùng chung quanh. Những âm thanh đó dệt thành bài ca cung điệu hài hòa, mang vẻ đẹp văn hóa cao sang, giúp tâm hồn người nghe thức tỉnh. Và chúng cũng giúp họ như theo âm thanh tiếng chuông nâng lòng lên trời cao, nơi đó Đấng là nguồn sự sống cùng niềm vui cho đời sống con người đang ngự trị.
5. Tôi cũng thấy, trong Thánh Đường, ngoài những qủa chuông treo trên cây tháp được kéo đổ lên theo bài bản cung điệu, còn có dàn đàn phong cầm to nhỏ tùy theo không gian diện tích của thánh đường đó. Nó được trang trí bao bọc áo bằng gỗ qúi chạm trỗ điêu khắc rất vững chắc và công phu nghệ thuật.
Thánh Đường vang lên những cung điệu, vang dội khắp không gian thánh đường, mỗi khi những ống đàn phong cầm nhả phát tỏa ra những âm thanh dấu nốt, tiếng nhạc cụ réo rắt. Tôi thích thú thưởng thức, ghi nhớ mãi âm thanh tiếng nhạc bản đàn, và nhất là tiếng ca hát của ca đòan, của toàn dân Chúa cùng hát ca ngợi Thiên Chúa vang lên trong không gian Thánh Đường dội vào cây cột tường vách, trần nhà gỗ đá vươn lên tới thinh không trời cao. Và sau cùng chìm lắng xuống trong tâm hồn con người.
6. Một hình ảnh làm tôi cảm động nhất là mỗi khi vào Thánh đường mọi người tín hữu Công giáo đều lấy ngón tay chấm Nước Thánh nơi bình treo hai bên cạnh cửa ra vào, làm dấu Thánh gía “ Nhân danh Cha, và Con và Thánh Thần“ trên thân thể, với ý nghĩ nhắc nhớ lại làn nước Bí tích Rửa tội, mà ngày xưa lúc còn thơ bé đã lãnh nhận trong Thánh Đường.
Làn nước đức tin vào Thiên Chúa nguồn đời sống. Làn nước tình yêu cho tâm hồn đời sống.
7. Thánh Đường như đã nói, trở nên ngôi nhà quê hương đức tin của người tín hữu Chúa Giêsu. Nên còn gì vui mừng hơn, sầm uất sống động hơn, hằng ngày, hằng tuần, nhất là vào những dịp lễ lớn, như lễ Chúa Giáng sinh, lễ Chúa Phục sinh, lễ Hiện Xuống, dịp lễ Rửa tội, lễ Hôn phối, lễ Thêm sức, lễ kính Đức Mẹ Maria, lễ Các Thánh…có nhiều người giáo dân tuốn đến gần như chật ních Thánh Đường tham dự thánh lễ.
Đã đành vẻ sầm uất bên ngoài chưa hẳn đã diễn tả trung thực điều tin trong tâm hồn. Nhưng „trong lòng có đầy, mới tràn ra bên ngoài“. Cung cách hình thức sống đức tin tỏ lộ ra bên ngoài nâng đỡ gây niềm phần khởi cho đức tin trong tâm hồn nhiều lắm. Điều này đang thiếu vắng nơi các Thánh Đường bên Âu châu.
Tổng Thống Cộng hòa Liên bang Đức, H. Köhler, trong bài diễn văn ngày mừng lễ Thống nhất nước Đức hôm 03.10.2008 có kể lại mẩu chuyện đối thoại giữa Ông và những người tín hữu Tin Lành, thời nước Cộng sản Đông Đức năm 1980. Tận mắt Ông nhìn thấy họ ra công góp sức, bỏ tiền ra sửa chữa bảo trì ngôi Thánh Đường trong làng đang xuống cấp hư hỏng nặng, cho dù chẳng mấy khi họ đi đến nhà thờ. Ông hỏi họ:“ Tại sao các Ông Bà lại làm chuyện này?“.
Họ trả lời ngay: „ Chúng tôi không thể để Thánh Đường của chúng tôi sập đổ tan hoang được. Thánh Đường gắn liền thuộc về đời sống chúng tôi. Đó là quê hương, lịch sử chúng tôi.“
Và như thế, phải chăng đó không là con đường lịch sử đời sống giữa: Thiên Chúa và con người, trời và đất hằng cùng đồng hành có liên quan mật thiết với nhau sao?
***********************
Tôi còn nhiều tâm sự cùng cảm nghiệm muốn nói cùng mọi người. Nhưng tôi nghĩ, thôi đã dài dòng đủ rồi.
Xin chân thành cám ơn mọi người đã nghe tôi nói chuyện. Xin chúc mọi người sức khoẻ cùng niềm vui với ngôi nhà quê hương đức tin của mình: Thánh Đường.
Và xin chào mọi người!
Kỷ niệm ngày Thánh Đường được làm phép thánh hiến
Lm. Đaminh Nguyễn ngọc Long phóng tác