Chuyến thăm viếng Đức Mẹ Mân Côi giáo phận Bùi Chu
Giáo phận Bùi Chu và Thái Bình vốn có quan hệ Mẹ Con. Năm 1936, giáo phận Thái Bình được tách ra khỏi giáo phận Bùi Chu. Một số cha, đa số thuộc dòng Đaminh như Ubrierna, sang làm việc ở giáo phận mới Bùi Chu đến khi có Giám mục tiên khởi người Việt Nam. Từ đó hai giáo phận tuy bị con sông chia cắt nhưng tình thần vẫn liên kết trong truyền thống các cha dòng Đaminh, gọi tắt là linh đạo địa phận dòng: kinh hạt, ngắm nguyện, thời gian, nghề nghiệp vv… Cách đây 18 năm khi mới về làm giám mục Thái Bình, tôi phải trải qua nhiều năm tháng bỡ ngỡ. Có lần được mời sang làm lễ và giảng kính thánh đầu dòng Đôminicô, tôi mang đại bác sang, quay bắn lung tung, giáo dân rất thích, song mắc vào mấy bức tường thủ cựu nên bị chống đối, và từ đó… không được mời nữa.
Đến khi Đức Cha Giuse Hoàng Văn Tiệm về làm Giám mục Bùi Chu, tính tình ngài vui vẻ xuề xòa nên tôi cả gan thích chọc ghẹo: gọi ngài là Mẹ…nhưng ít khi cho con bú! Tôi lên mặt đạo đức mà nói: Kinh thánh dạy sai quá, khi nói rằng: “người mẹ có quên được con chăng…”, thế mà trong thực tế mẹ Bùi Chu vẫn quên con là Thái Bình, chẳng cho bú mớm giúp đỡ gì, nhất là dịp làm ngôi nhà thờ Chính tòa lớn lao đến thế. Nói vậy cho vui thôi, thật sự giáo phận Thái Bình được thoát thai từ lòng mẹ Bùi Chu, qua 80 năm tồn tại để được “bú mớm” bởi giáo phận Bùi Chu rất nhiều. Nào các đấng bậc cha ông với truyền thống của linh đạo dòng đã giáo dục cho giáo phận Thái Bình có lòng đạo đức chân thành sốt sắng để tạo nên các xứ họ phồn thịnh ngày nay.
Ngay cả trong việc xây dựng nhà thờ Chính tòa hoành tráng mới đây, công lao của các bác thợ Bùi Chu đã đóng góp phần đáng kể. Quả chuông nặng nhất vừa được đúc do một nghệ nhân xứ Kiên Lao. Tòa vàng dát tới 35 cây vàng cũng do bàn tay tài ba của mấy gia đình giáo phận Bùi Chu. Nhất là chính Đức Giám mục chính giáo phận đã đăng đàn giảng huấn trong lễ cung hiến nhà thờ Chính tòa Thái Bình ngày 13/10/2007 làm cho con dân Thái Bình nở mày nở mặt, khi ngài tuyên bố: “Đây là một công trình đẹp nhất trong tất cả các nhà thờ Chính Tòa tại Việt Nam. Đây là thành quả của lòng mộ mến nhà Chúa của trí tuệ, của óc sáng tạo của chính Đức Cha giáo phận khả kính, cùng với sự cộng tác của hàng ngàn khối óc và bàn tay của toàn thể giáo phận Thái Bình và của các vị ân nhân xa gần”.
Như vậy, giáo phận Thái Bình chúng ta đã được bú mớm rất nhiều do người mẹ Bùi Chu.
Tôi đang định tìm dịp nào thuận tiện đích thân tới Tòa Giám Mục để tỏ lòng biết ơn. May quá, tôi được thư của Đức Giám mục Bùi Chu mời tới mồng 8 tết Mậu Tý đến Tòa Giám Mục để cùng với các đại diện khác: Hải Phòng, Bắc Ninh, Bùi Chu thảo luận về việc thiết lập một chủng viện là cơ sở II của Đại Chủng Viện Thánh Giuse Hà Nội, được gọi là Đại Chủng Viện Thánh Giuse Bùi Chu.
Sau tết, tôi đã được vinh dự tới thăm Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp Thái Hà, nay lại được tới Bùi Chu viếng Đức Mẹ Mân Côi nghe đồn rất hoành tráng và nhiều điểm mới lạ lùng.
Sáng ngày mồng 8 tết (14/2/2008), từ 8 giờ sáng, tôi đã vượt qua con sông ngăn cách, hối hả đến Tòa Giám Mục Bùi Chu vào khoảng 9 giờ. Tưởng rằng mình đến sớm như vậy sẽ dùng thời gian trước cuộc họp để đi thăm một vài nơi và chụp hình làm kỷ niệm. Ai ngờ vừa vào tới cổng đã thấy Đức Cha Tiệm đứng đón sẵn và đưa tôi vào ngay phòng họp đã đầy đủ các cha liên hệ, từ Đức Cha phụ tá, các cha giáo có mặt tại Bùi Chu cũng như đã từng là giảng viên ở Hà Nội, Huế vv… Sau mấy lời chào hỏi, chúng tôi đã bàn thảo các công việc trong tình huynh đệ và đi tới kết quả thuận lợi, mặc dầu chưa có quyết định của Tòa Thánh, Chủng Viện mới xây dựng thì chưa được hoàn thành.
Khoảng 10 giờ, chúng tôi kết thúc buổi họp. Đức Cha Giuse đưa chúng tôi tới thăm một vài thắng cảnh có giá trị trong Tòa Giám Mục. Trước hết, chúng tôi được dẫn đến một lâu đài ba tầng xây như một tòa nhà có 4 cửa ra vào mà người hướng dẫn nói rằng 4 cửa tượng trưng cho 4 sự sau cùng: chết, phán xét, thiên đàng, hỏa ngục. Trước lâu đài có thiên thần thổi loa. Phía dưới có chiếc đồng hồ chạy tích tắc, như muốn nhắn nhủ cho mọi người biết rằng mọi sự sẽ chóng qua mau hết, nên ai nấy hãy dùng thời giờ của mình để làm việc lành phúc đức. Đức Cha Giuse còn hướng dẫn chúng tôi tới tầng 1 đi qua một cửa như đi qua sự chết, và ra trước mắt chúng tôi những nấm mộ các thánh Tử đạo Bùi Chu và một vài đấng thánh thiện khác như tăng thêm phần lạc quan và phấn chấn hơn cho những ai đã qua đời. Tôi thấy có hai nấm mộ được mở ra cho mọi người thấy hết mọi xương cốt. Tuy vậy, ai nhìn vào cũng không thấy sợ hãi gì, lại được thêm niềm an ủi.
Chúng tôi được dẫn lên tầng 2 tầng 3, là nơi giữ gìn cổ vật của giáo phận từ thời các thánh Tử đạo Việt Nam tới nay, như chén lễ cổ, các nhà chầu, các chân nến, chai lọ v.v…. nhiều dạng khác nhau được thu gom từ khác xứ đạo trong giáo phận. Nhiều thứ cổ và quý được giáo dân từ khắp nơi đưa về đóng góp. Như chúng ta biết, giáo dân Bùi Chu cũng như người Do Thái xưa đã từng di cư nhiều nơi đó đây trên khắp mọi miền đất nước.
Chúng tôi ra khỏi lâu đài và được Đức Cha Giuse chỉ cho biết chủng viện đang được xây dựng gồm ba tầng, 60 phòng, có đủ chỗ cho 160 sinh viên, dự liệu có thể cuối năm 2008 là hoàn tất. Trong khi chờ đợi, 4 giáo phận có thể gửi chủng sinh vào ĐCV Hà Nội như cũ. Sau đó ngài dẫn chúng tôi tới thăm viếng Đức Mẹ Mân Côi ngự giữa vòng tràng hạt bằng đá. Mỗi hạt nặng 25 kg trông hoành tráng và đồ sộ. Tôi nói vui với ngài: mỗi hạt này là một hạt vàng, cho nên giáo phận Bùi Chu giầu đến thế. Ngài lại đưa chúng tôi tới thăm cây vả như đã nói tới trong Phúc Âm: cành lá sum suê, có nhiều trái biểu hiện cho mỗi tín hữu có nhiều công phúc. Sau cùng ngài đưa chúng tôi tới tới nhà nguyện TGM. Gọi là nhà nguyện nhưng đúng hơn là nhà thờ lớn lao đẹp đẽ. Ngay cửa ra vào là một phòng dâng kính các Thánh Tử Đạo Bùi Chu, gồm 25 bức tượng từ Giám mục, linh mục, tu sỹ, giáo dân trông rất cảm động và sốt sắng. Chúng tôi tới hành lang căn phòng thấy có nhiều bức tượng, từ Đấng giảng đạo đầu tiên ở Bùi Chu (Ninh Cường 1533 cũng là đầu tiên ở Việt Nam, Inikhu). Rồi các tượng to như người thật của Đức Giám mục tiên khởi như Pierre de Lamotte, Đức Cha Cẩn, Đức Cha Chi, Đức Cha Tĩnh, Đức Cha Cung, Đức Cha Nhất. Về phía đầu hồi là tượng các dòng tu (toàn dòng nữ như: Đaminh, Mân Côi, Trinh Vương …), trông các bà như các bà đầm môi son má phấn hơn là các tu sỹ. Ở tầng trên là nhà nguyện tôi đã tham quan cách đây mấy năm, ở đầu có một gian dùng để ca ngợi tình mẫu tử. Tôi thấy có một tượng Đức Mẹ là trinh nữ tuổi 18, 20 ngồi võng bế con, đang vạch vú cho Chúa bú rất cụ thể. Chắc ý tưởng này là một ý tưởng của Đức Cha Giuse cũng nên… Bên cạnh là một giàn treo 3 chiếc chiêng mua từ Hội An Đà Nẵng về. Ngài mời tôi đánh lên. Mỗi chiếc chiêng có âm thanh êm ái ngọt ngào khác nhau, diễn tả tinh thần các gia đình công giáo với lòng tôn kính Đức Mẹ Maria.
11 giờ trưa, ngài dẫn chúng tôi vào phòng ăn dùng bữa. Trong suốt bữa ăn tôi là người kể chuyện cho các ngài và các ngài nói rằng: Đức Cha phải viết ra để sau này chúng con có thể học hỏi. Tôi hứa sẽ viết khi nào thời gian cho phép. Rồi bữa ăn chấm dứt.
Đức Cha và các vị tiễn tôi ra xe để trở về Giáo phận, lại qua con sông ngăn cách để về tới bến bờ nhà mình, lòng vẫn tưởng nhớ giáo phận Mẹ Bùi Chu cho giáo phận Thái Bình bú mớm, nay vẫn cho bú mớm trong các công trình văn hóa nghệ thuật mà tôi đã tận hưởng và có mơ ước Thái Bình sẽ bắt chước để thực hiện trên mảnh đất chúng tôi đang sống.
Thái Binh, ngày 14 tháng 2 năm 2008
+ F.X. Nguyễn Văn Sang
Giám mục Thái Bình.
Giáo phận Bùi Chu và Thái Bình vốn có quan hệ Mẹ Con. Năm 1936, giáo phận Thái Bình được tách ra khỏi giáo phận Bùi Chu. Một số cha, đa số thuộc dòng Đaminh như Ubrierna, sang làm việc ở giáo phận mới Bùi Chu đến khi có Giám mục tiên khởi người Việt Nam. Từ đó hai giáo phận tuy bị con sông chia cắt nhưng tình thần vẫn liên kết trong truyền thống các cha dòng Đaminh, gọi tắt là linh đạo địa phận dòng: kinh hạt, ngắm nguyện, thời gian, nghề nghiệp vv… Cách đây 18 năm khi mới về làm giám mục Thái Bình, tôi phải trải qua nhiều năm tháng bỡ ngỡ. Có lần được mời sang làm lễ và giảng kính thánh đầu dòng Đôminicô, tôi mang đại bác sang, quay bắn lung tung, giáo dân rất thích, song mắc vào mấy bức tường thủ cựu nên bị chống đối, và từ đó… không được mời nữa.
Đến khi Đức Cha Giuse Hoàng Văn Tiệm về làm Giám mục Bùi Chu, tính tình ngài vui vẻ xuề xòa nên tôi cả gan thích chọc ghẹo: gọi ngài là Mẹ…nhưng ít khi cho con bú! Tôi lên mặt đạo đức mà nói: Kinh thánh dạy sai quá, khi nói rằng: “người mẹ có quên được con chăng…”, thế mà trong thực tế mẹ Bùi Chu vẫn quên con là Thái Bình, chẳng cho bú mớm giúp đỡ gì, nhất là dịp làm ngôi nhà thờ Chính tòa lớn lao đến thế. Nói vậy cho vui thôi, thật sự giáo phận Thái Bình được thoát thai từ lòng mẹ Bùi Chu, qua 80 năm tồn tại để được “bú mớm” bởi giáo phận Bùi Chu rất nhiều. Nào các đấng bậc cha ông với truyền thống của linh đạo dòng đã giáo dục cho giáo phận Thái Bình có lòng đạo đức chân thành sốt sắng để tạo nên các xứ họ phồn thịnh ngày nay.
Ngay cả trong việc xây dựng nhà thờ Chính tòa hoành tráng mới đây, công lao của các bác thợ Bùi Chu đã đóng góp phần đáng kể. Quả chuông nặng nhất vừa được đúc do một nghệ nhân xứ Kiên Lao. Tòa vàng dát tới 35 cây vàng cũng do bàn tay tài ba của mấy gia đình giáo phận Bùi Chu. Nhất là chính Đức Giám mục chính giáo phận đã đăng đàn giảng huấn trong lễ cung hiến nhà thờ Chính tòa Thái Bình ngày 13/10/2007 làm cho con dân Thái Bình nở mày nở mặt, khi ngài tuyên bố: “Đây là một công trình đẹp nhất trong tất cả các nhà thờ Chính Tòa tại Việt Nam. Đây là thành quả của lòng mộ mến nhà Chúa của trí tuệ, của óc sáng tạo của chính Đức Cha giáo phận khả kính, cùng với sự cộng tác của hàng ngàn khối óc và bàn tay của toàn thể giáo phận Thái Bình và của các vị ân nhân xa gần”.
Như vậy, giáo phận Thái Bình chúng ta đã được bú mớm rất nhiều do người mẹ Bùi Chu.
Tôi đang định tìm dịp nào thuận tiện đích thân tới Tòa Giám Mục để tỏ lòng biết ơn. May quá, tôi được thư của Đức Giám mục Bùi Chu mời tới mồng 8 tết Mậu Tý đến Tòa Giám Mục để cùng với các đại diện khác: Hải Phòng, Bắc Ninh, Bùi Chu thảo luận về việc thiết lập một chủng viện là cơ sở II của Đại Chủng Viện Thánh Giuse Hà Nội, được gọi là Đại Chủng Viện Thánh Giuse Bùi Chu.
Sau tết, tôi đã được vinh dự tới thăm Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp Thái Hà, nay lại được tới Bùi Chu viếng Đức Mẹ Mân Côi nghe đồn rất hoành tráng và nhiều điểm mới lạ lùng.
Sáng ngày mồng 8 tết (14/2/2008), từ 8 giờ sáng, tôi đã vượt qua con sông ngăn cách, hối hả đến Tòa Giám Mục Bùi Chu vào khoảng 9 giờ. Tưởng rằng mình đến sớm như vậy sẽ dùng thời gian trước cuộc họp để đi thăm một vài nơi và chụp hình làm kỷ niệm. Ai ngờ vừa vào tới cổng đã thấy Đức Cha Tiệm đứng đón sẵn và đưa tôi vào ngay phòng họp đã đầy đủ các cha liên hệ, từ Đức Cha phụ tá, các cha giáo có mặt tại Bùi Chu cũng như đã từng là giảng viên ở Hà Nội, Huế vv… Sau mấy lời chào hỏi, chúng tôi đã bàn thảo các công việc trong tình huynh đệ và đi tới kết quả thuận lợi, mặc dầu chưa có quyết định của Tòa Thánh, Chủng Viện mới xây dựng thì chưa được hoàn thành.
Khoảng 10 giờ, chúng tôi kết thúc buổi họp. Đức Cha Giuse đưa chúng tôi tới thăm một vài thắng cảnh có giá trị trong Tòa Giám Mục. Trước hết, chúng tôi được dẫn đến một lâu đài ba tầng xây như một tòa nhà có 4 cửa ra vào mà người hướng dẫn nói rằng 4 cửa tượng trưng cho 4 sự sau cùng: chết, phán xét, thiên đàng, hỏa ngục. Trước lâu đài có thiên thần thổi loa. Phía dưới có chiếc đồng hồ chạy tích tắc, như muốn nhắn nhủ cho mọi người biết rằng mọi sự sẽ chóng qua mau hết, nên ai nấy hãy dùng thời giờ của mình để làm việc lành phúc đức. Đức Cha Giuse còn hướng dẫn chúng tôi tới tầng 1 đi qua một cửa như đi qua sự chết, và ra trước mắt chúng tôi những nấm mộ các thánh Tử đạo Bùi Chu và một vài đấng thánh thiện khác như tăng thêm phần lạc quan và phấn chấn hơn cho những ai đã qua đời. Tôi thấy có hai nấm mộ được mở ra cho mọi người thấy hết mọi xương cốt. Tuy vậy, ai nhìn vào cũng không thấy sợ hãi gì, lại được thêm niềm an ủi.
Chúng tôi được dẫn lên tầng 2 tầng 3, là nơi giữ gìn cổ vật của giáo phận từ thời các thánh Tử đạo Việt Nam tới nay, như chén lễ cổ, các nhà chầu, các chân nến, chai lọ v.v…. nhiều dạng khác nhau được thu gom từ khác xứ đạo trong giáo phận. Nhiều thứ cổ và quý được giáo dân từ khắp nơi đưa về đóng góp. Như chúng ta biết, giáo dân Bùi Chu cũng như người Do Thái xưa đã từng di cư nhiều nơi đó đây trên khắp mọi miền đất nước.
Chúng tôi ra khỏi lâu đài và được Đức Cha Giuse chỉ cho biết chủng viện đang được xây dựng gồm ba tầng, 60 phòng, có đủ chỗ cho 160 sinh viên, dự liệu có thể cuối năm 2008 là hoàn tất. Trong khi chờ đợi, 4 giáo phận có thể gửi chủng sinh vào ĐCV Hà Nội như cũ. Sau đó ngài dẫn chúng tôi tới thăm viếng Đức Mẹ Mân Côi ngự giữa vòng tràng hạt bằng đá. Mỗi hạt nặng 25 kg trông hoành tráng và đồ sộ. Tôi nói vui với ngài: mỗi hạt này là một hạt vàng, cho nên giáo phận Bùi Chu giầu đến thế. Ngài lại đưa chúng tôi tới thăm cây vả như đã nói tới trong Phúc Âm: cành lá sum suê, có nhiều trái biểu hiện cho mỗi tín hữu có nhiều công phúc. Sau cùng ngài đưa chúng tôi tới tới nhà nguyện TGM. Gọi là nhà nguyện nhưng đúng hơn là nhà thờ lớn lao đẹp đẽ. Ngay cửa ra vào là một phòng dâng kính các Thánh Tử Đạo Bùi Chu, gồm 25 bức tượng từ Giám mục, linh mục, tu sỹ, giáo dân trông rất cảm động và sốt sắng. Chúng tôi tới hành lang căn phòng thấy có nhiều bức tượng, từ Đấng giảng đạo đầu tiên ở Bùi Chu (Ninh Cường 1533 cũng là đầu tiên ở Việt Nam, Inikhu). Rồi các tượng to như người thật của Đức Giám mục tiên khởi như Pierre de Lamotte, Đức Cha Cẩn, Đức Cha Chi, Đức Cha Tĩnh, Đức Cha Cung, Đức Cha Nhất. Về phía đầu hồi là tượng các dòng tu (toàn dòng nữ như: Đaminh, Mân Côi, Trinh Vương …), trông các bà như các bà đầm môi son má phấn hơn là các tu sỹ. Ở tầng trên là nhà nguyện tôi đã tham quan cách đây mấy năm, ở đầu có một gian dùng để ca ngợi tình mẫu tử. Tôi thấy có một tượng Đức Mẹ là trinh nữ tuổi 18, 20 ngồi võng bế con, đang vạch vú cho Chúa bú rất cụ thể. Chắc ý tưởng này là một ý tưởng của Đức Cha Giuse cũng nên… Bên cạnh là một giàn treo 3 chiếc chiêng mua từ Hội An Đà Nẵng về. Ngài mời tôi đánh lên. Mỗi chiếc chiêng có âm thanh êm ái ngọt ngào khác nhau, diễn tả tinh thần các gia đình công giáo với lòng tôn kính Đức Mẹ Maria.
11 giờ trưa, ngài dẫn chúng tôi vào phòng ăn dùng bữa. Trong suốt bữa ăn tôi là người kể chuyện cho các ngài và các ngài nói rằng: Đức Cha phải viết ra để sau này chúng con có thể học hỏi. Tôi hứa sẽ viết khi nào thời gian cho phép. Rồi bữa ăn chấm dứt.
Đức Cha và các vị tiễn tôi ra xe để trở về Giáo phận, lại qua con sông ngăn cách để về tới bến bờ nhà mình, lòng vẫn tưởng nhớ giáo phận Mẹ Bùi Chu cho giáo phận Thái Bình bú mớm, nay vẫn cho bú mớm trong các công trình văn hóa nghệ thuật mà tôi đã tận hưởng và có mơ ước Thái Bình sẽ bắt chước để thực hiện trên mảnh đất chúng tôi đang sống.
Thái Binh, ngày 14 tháng 2 năm 2008
+ F.X. Nguyễn Văn Sang
Giám mục Thái Bình.