Tập đoàn dữ liệu quốc tế, viết tắt là IDG, vừa loan báo họ thiết lập một quỹ đầu tư mạo hiểm trị giá 80 triệu đôla dành cho các công ty hoạt động trong lĩnh vực công nghệ thông tin ở Việt Nam.

Hiện nay ở Việt Nam, các nguồn huy động vốn chủ yếu là ngân hàng và công ty bảo hiểm. Nhưng một nền tài chính hoàn chỉnh cần có thêm những kênh huy động vốn khác.

Đó là lý do vì sao, theo nhiều chuyên gia, Việt Nam cần thêm quỹ đầu tư. Không chỉ về số lượng mà cả chủng loại, ví dụ quỹ hưu trí, quỹ phúc lợi cho công ty.

Một quỹ đầu tư hoàn chỉnh, sẽ không chỉ dồn tiền cho một công ty đang cần vốn, mà còn giúp đỡ về những kỹ năng quản lý, như lời ông Lê Thanh Tâm, giám đốc điều hành của công ty IDG ở Việt Nam khi tuyên bố về quỹ đầu tư 80 triệu đôla:

"Quỹ đầu tư mạo hiểm này không đơn giản chỉ là đưa tiền vào cho một công ty mà sau đó còn có việc quản lý về kỹ năng, tài chính, ngay cả hỗ trợ cho công ty đó lên thị trường chứng khoán."

Bài học thập niên 1990

Vào giữa thập niên 1990, có khoảng sáu quỹ đầu tư nước ngoài tại Việt Nam nhưng tất cả đều chỉ hòa vốn hoặc thua lỗ.

Một trong những lý do khách quan là khung pháp lý ở Việt Nam không cho phép nước ngoài tham gia đầu tư gián tiếp, ví dụ như các công ty không thể phát hành cổ phần hay trái phiếu cho nhà đầu tư nước ngoài.

Bên cạnh đó là những lý do, như giải thích của ông Dương Tấn Chương, người từng điều hành một quỹ đầu tư tại Việt Nam đầu thập niên 90

"Chúng tôi phải đi tìm các dự án nhưng rất khó tìm được dự án có lợi nhuận cao đúng chính sách của quỹ đầu tư. Khi tìm được dự án, chi phí vận hành, sản xuất thường rất cao, mà như vậy nó sẽ đưa ra sản phẩm có giá cao khiến dự án khó tồn tại."

"Ngoài ra, trong thời gian chúng tôi triển khai dự án, phần giấy tờ khi đó còn khó khăn."

Thách thức hôm nay

Hiện nay, thách thức đối với những quỹ đầu tư ở Việt Nam là gì?

Chris Freund, giám đốc điều hành của Mekong Enterprise Fund, một quỹ đầu tư cho các doanh nghiệp tư nhân ở khu vực sông Mêkông, nhấn mạnh về tính minh bạch:

"Thách thức lớn nhất cho chúng tôi là tính minh bạch, bởi vì đa số các công ty không đáp ứng được các yêu cầu về sự minh bạch, mà lại giấu giếm về tình hình tài chính của họ."

"Một vấn đề khác là các công ty tư nhân thường thì có quy mô nhỏ vì khu vực doanh nghiệp tư nhân tại Việt Nam còn mới. Nhiều nước Đông Nam Á khác có các công ty tư nhân thành lập từ nhiều chục năm, còn tại Việt Nam doanh nghiệp tư nhân chỉ mới có từ thập niên 90 nên ngay cả các công ty lớn thì cũng vẫn nhỏ khi so với tiêu chuẩn khu vực."

Còn ông Dominic Scriven, phó Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty quản lý Quỹ đầu tư chứng khoán Vietfund Management, cho rằng cần thêm cải cách đối với thị trường chứng khoán ở Việt Nam:

"Theo tôi, điều kiện lớn nhất là phải xây nên thị trường chứng khoán. Việt Nam, về lý thuyết, có thể huy động khoảng hai tỷ đôla dưới dạng đầu tư nước ngoài gián tiếp. Nhưng để thu hút con số này thì phải có một thị trường tương ứng mà có thể hấp thụ số vốn đó, mà thị trường Việt Nam vẫn nhỏ, không thu hút được."

Hiện tại, luật pháp không cho các doanh nghiệp Việt Nam được ra thị trường chứng khoán nước ngoài.

Những ràng buộc như thế khiến cho các quỹ đầu tư không dám thực thi hết những chức năng của nó.

Chẳng hạn, về lý thuyết, nếu một anh sinh viên có một ý tưởng kinh doanh và chứng minh được với quỹ đầu tư về khả năng sinh lời của nó, người sinh viên này có thể nhận được vốn đầu tư của quỹ.

Nhưng trên thực tế, các chuyên gia mà đài BBC tiếp xúc cho rằng các nhà đầu tư hiện nay ở Việt Nam chưa muốn chịu một mức độ rủi ro cao như thế.

Ví dụ này cho thấy thị trường huy động vốn ở Việt Nam còn nhiều điều phải làm để chinh phục lòng tin của nhà đầu tư, dù người trong nước hay nước ngoài.

Hiện tại số quỹ đầu tư đang hoạt động ở Việt Nam chỉ đếm trên đầu ngón tay, nhưng sự xuất hiện của chúng cũng chứng tỏ môi trường ở Việt Nam đang nhiều cơ hội hơn để rút ra những bài học từ quá khứ. (BBC)