Tiến sĩ George Weigel là thành viên cao cấp của Trung tâm Đạo đức và Chính sách Công cộng Washington, và là người viết tiểu sử Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II. Ông vừa có bài viết nhan đề “Russian Reset Required in Rome”, nghĩa là “Rôma cần xét lại chính sách với Nga”.
Nguyên bản tiếng Anh có thể xem tại đây. Dưới đây là bản dịch toàn văn sang Việt Ngữ.
Với tư cách là giáo chủ, Kirill đã liên minh với một tay sai cũ của KGB, là Vladimir Putin, kẻ giết người hàng loạt và bắt cóc trẻ em, trong cuộc chiến của Nga nhằm phá hoại Ukraine. Ý nghĩa của điều này đối với Giáo hội của ông được trình bày chi tiết trong một báo cáo của Quỹ Nước Nga Tự do, có nhan đề “Giáo hội Chính thống giáo Nga và Chiến tranh”. Nội dung chính của báo cáo được trình bày trong phần Giới thiệu sau:
Đầu tháng 3 năm 2022, khi quân đội Nga xâm lược Bucha và Hostomel, Thượng phụ Kirill đã tuyên bố trong một bài giảng tại Nhà thờ Chúa Cứu Thế: “Nga không tiến hành một trận chiến thể lý, mà là một trận chiến siêu hình chống lại các thế lực tà ác ở Ukraine”. Ông coi cuộc chiến này là cuộc đấu tranh chống lại tội lỗi, tuyên bố rằng nó “không chỉ có ý nghĩa chính trị” mà còn liên quan trực tiếp đến sự cứu rỗi nhân loại—do đó mang lại cho nó sự biện minh về mặt tôn giáo và thiêng liêng.
Kể từ đó, Giáo hội đã tham gia vào cuộc chiến trên nhiều mặt trận:
Tuyên truyền và hỗ trợ tư tưởng
Tương tác trực tiếp với quân đội và hiện diện ở tiền tuyến— “sự hỗ trợ thần bí” liên quan đến các hiện vật thiêng liêng, lời cầu nguyện và nghi lễ để thánh hóa nỗ lực chiến tranh;
Thao túng ngoại giao ở nước ngoài—thúc đẩy lợi ích của Nga trong các tổ chức đại kết quốc tế, các quốc gia Chính thống giáo và thông qua các hoạt động gián điệp.
Tòa Thượng phụ Mạc Tư Khoa có một kênh truyền hình, Spas, phát sóng miễn phí đến mọi gia cư Nga. Vài tháng sau khi chiến tranh nổ ra, Kirill đã thuyết giảng trên Spas, trong đó ông tuyên bố rằng bất kỳ người lính Nga nào tử trận trong chiến tranh sẽ được tự động xóa bỏ mọi tội lỗi trước đây – tuyên bố ấy là một tà thuyết. Tệ hơn nữa là Tòa Thượng Phụ Mạc Tư Khoa còn cho ra mắt bộ phim tài liệu Spas có tựa đề “God at War” (Chúa trong chiến tranh), đó thật sự là một sự báng bổ quá quắt.
Người ta có thể đặt câu hỏi liệu có bao nhiêu binh lính Nga mà Putin đang nhồi nhét vào cối xay thịt lại tin vào thứ tuyên truyền đê tiện này. Bất kể câu hỏi đó được trả lời thế nào, tôi thấy rằng cuốn “Giáo hội Chính thống giáo Nga và Chiến tranh” là tài liệu đọc thiết yếu cho tất cả mọi người trong Tòa thánh, những người tham gia vào ngoại giao Vatican hoặc phong trào đại kết Vatican. Ngoại giao và đại kết có vẻ như là hai lĩnh vực riêng biệt trong nỗ lực của Vatican. Trong trường hợp này, chúng có liên quan mật thiết với nhau.
Khi tôi còn là một nhà nghiên cứu Vatican mới vào nghề vào đầu những năm 1990, những cuộc trò chuyện sâu rộng với các nhà lãnh đạo của Hội đồng Giáo hoàng về Thúc đẩy Hiệp nhất Kitô giáo khi đó đã giúp tôi nhận ra một khái niệm chiến lược đã ăn sâu vào cả phong trào đại kết lẫn “bộ ngoại giao” của Vatican, tức Phân bộ Thứ Hai của Phủ Quốc vụ khanh. Khái niệm đó bắt đầu hình thành vào giữa những năm 1960 và có thể được tóm tắt trong câu: “Con đường từ Rôma đến Constantinople chạy qua Mạc Tư Khoa”. Nói cách khác, việc tái lập sự hiệp nhất Kitô giáo và khôi phục sự hiệp thông trọn vẹn giữa Giám mục Rôma và Thượng phụ Đại kết Constantinople đòi hỏi, như một điều kiện tiên quyết, sự hòa giải với Giáo hội Chính thống Nga, giáo hội Chính thống giáo lớn nhất.
Dù ý nghĩa thực dụng của câu nói này trước đây có là thế nào đi nữa, thì “Con đường từ Rôma đến Constantinople đi qua Mạc Tư Khoa” giờ đây đã trở nên vô lý về mặt thần học, bởi vì giới lãnh đạo Giáo hội Nga đã từ bỏ chính thống giáo Kitô, thể hiện qua những tuyên bố dị giáo và phạm thượng của Kirill trong hơn ba năm qua. Việc bám víu vào chiến lược đó cũng đã cản trở chứng ngôn đạo đức của Tòa Thánh, như đã thấy qua sự do dự của Vatican trong việc nêu tên và lên án kẻ xâm lược khi Nga xâm lược Ukraine vào tháng 2 năm 2022. Nói “do dự” là nói một cách nhẹ nhàng, bao dung.
Nếu một cuộc chiến tranh chớp nhoáng của Nga chiếm được Kyiv hồi đó, nhà lãnh đạo Công Giáo Ukraine, Đức Tổng Giám Mục Sviatoslav Shevchuk, đã bị lên kế hoạch thanh trừng ngay lập tức. Lòng dũng cảm của người Ukraine đã ngăn cản ngài tử đạo. Nhưng có những người không bao giờ bỏ cuộc: Trong thời gian trống ngôi Giáo hoàng gần đây, Đức Tổng Giám Mục Shevchuk đã bị các điệp viên của FSB, cơ quan kế nhiệm KGB, theo dõi ngay tại Rôma.
Những kinh nghiệm bổ ích đó, cùng với việc đọc kỹ báo cáo của Quỹ Nước Nga Tự do, sẽ dẫn đến việc xem xét lại toàn diện chiến lược đại kết của Vatican đối với Đông phương Kitô giáo và mối quan hệ của chiến lược này với chính sách ngoại giao của Tòa thánh đối với một nước Nga muốn trả thù.
Source:First Things