1. Hãy cung cấp vũ khí hạt nhân cho Ukraine, Zelenskiy nói

Hôm Thứ Ba, 04 Tháng Hai, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy đề xuất rằng Ukraine nên được cung cấp vũ khí hạt nhân sau khi giai đoạn căng thẳng của cuộc chiến với Nga kết thúc.

Điều này có thể ngăn chặn Nga xâm lược Ukraine một lần nữa, nếu mục tiêu gia nhập NATO của Ukraine khi chiến tranh kết thúc không thể đạt được nhanh chóng.

Phát biểu trong một cuộc phỏng vấn, Zelenskiy cho biết nếu quá trình gia nhập NATO “kéo dài trong nhiều năm hoặc nhiều thập niên, thì chúng ta có một câu hỏi hoàn toàn chính đáng: Điều gì sẽ bảo vệ chúng ta khỏi cái ác này, trong suốt thời gian này trên toàn bộ con đường này?”

“Gói hỗ trợ nào? Hỏa tiễn nào? Chúng ta sẽ được cung cấp vũ khí hạt nhân? Vậy thì hãy để họ cung cấp cho chúng ta vũ khí hạt nhân.”

Ukraine thừa hưởng một kho vũ khí hạt nhân sau khi Liên Xô sụp đổ, nhưng đã từ bỏ chúng vào năm 1994 sau khi nhận được sự bảo đảm an ninh từ Nga, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ.

“Hãy trả lại cho chúng tôi vũ khí hạt nhân. Hãy trả lại cho chúng tôi hệ thống hỏa tiễn,” Zelenskiy nói. “Các đối tác: Hãy giúp chúng tôi tài trợ cho đội quân 1 triệu người. Hãy di chuyển quân của các bạn đến những nơi trong quốc gia của chúng tôi, nơi chúng tôi muốn tình hình ổn định để người dân có được sự bình yên.”

Đây không phải là lần đầu tiên Zelenskiy đưa ra đề xuất như vậy. Vào tháng 10 năm 2024, ông cho biết Ukraine cần tư cách thành viên NATO hoặc vũ khí hạt nhân để bảo đảm sự tồn tại của mình, thể hiện rõ ràng mong muốn trở thành thành viên NATO.

Hôm Thứ Ba, 28 Tháng Giêng, Tổng thống Volodymyr Zelenskiy đã lên tiếng chỉ trích quyết định từ bỏ vũ khí hạt nhân của Ukraine vào những năm 1990 mà không nhận được sự bảo đảm an ninh mạnh mẽ nào để đổi lại.

Ukraine đã từ bỏ vũ khí hạt nhân thời Liên Xô được điều động trên lãnh thổ của mình theo Bản ghi nhớ Budapest được ký kết năm 1994. Theo thỏa thuận này, Kyiv đã tham gia Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân, gọi tắt là NPT và nhận được sự bảo đảm an ninh từ các cường quốc, cụ thể là Hoa Kỳ, Anh và Nga.

“Theo tôi, điều đó không nên được thực hiện, dựa trên thực tế là chúng ta đã bị tấn công”, Zelenskiy nói trong một cuộc phỏng vấn với tờ báo Ý Il Foglio.

Hai mươi năm sau khi ký kết thỏa thuận, Nga đã phát động chiến tranh chống lại Ukraine, xâm lược Crimea và một số vùng phía đông Ukraine. Ba mươi năm sau, Nga hiện đang tích cực tiến hành một cuộc tấn công toàn diện chống lại Ukraine.

“Cần phải trao đổi vũ khí hạt nhân để lấy sự bảo đảm an ninh thực sự, và vào thời điểm đó, đó chỉ là NATO. Và thành thật mà nói, ngày nay, đó cũng chỉ là NATO,” Zelenskiy nói.

Tổng thống Ukraine bình luận rằng Ukraine đã đồng ý từ bỏ vũ khí hạt nhân dưới áp lực từ “các nền kinh tế lớn hơn” như Hoa Kỳ và Nga. Mặc dù vậy, Ukraine đáng lẽ phải từ chối vào thời điểm đó, ông nói thêm.

“Nếu tôi trao đổi vũ khí hạt nhân, tôi sẽ đổi chúng lấy thứ gì đó rất mạnh có thể thực sự ngăn chặn bất kỳ kẻ xâm lược nào, bất kể sự vĩ đại, lãnh thổ, quân đội của họ. Và đây sẽ là một đội quân mạnh và... một khối an ninh,” Zelenskiy lưu ý.

“Do đó, tôi tin rằng điều đó thật ngu ngốc, hoàn toàn ngu ngốc và phi logic.” Điều này tương tự như bình luận của Zelenskiy hồi đầu tháng này khi ông nói rằng những người đứng sau thỏa thuận này nên bị “bỏ tù”.

Tổng thống gợi ý rằng Ukraine có thể nhận được các bảo đảm an ninh tương tự như những gì Israel nhận được từ Hoa Kỳ, đồng thời cho biết những đề xuất như vậy nên được xem xét “chi tiết”.

“Đây không phải là NATO, nhưng đang trên đường đến NATO,” ông nói thêm. “Israel nhận được công nghệ, phòng không, tiền bạc.”

Sự bùng nổ của cuộc xâm lược toàn diện đã làm dấy lên các cuộc thảo luận về việc liệu Ukraine có nên tiếp tục phát triển vũ khí hạt nhân mới để ngăn chặn sự xâm lược của Nga hay không. Giới lãnh đạo Ukraine đã phủ nhận bất kỳ kế hoạch nào như vậy và cho biết tư cách thành viên NATO là sự bảo đảm an ninh tốt nhất có thể.

Ukraine đã nộp đơn xin gia nhập NATO khi cuộc xâm lược toàn diện nổ ra vào năm 2022 nhưng vẫn chưa nhận được lời mời chính thức. Bất chấp lời cam kết của các đồng minh từ năm ngoái rằng con đường trở thành thành viên của Kyiv là “không thể đảo ngược”, Zelenskiy chỉ ra sự phản đối liên tục đối với việc gia nhập của Ukraine từ các quốc gia như Hoa Kỳ, Đức, Hung Gia Lợi và Slovakia.

Trong khi Tổng thống Mỹ Ông Donald Trump thúc đẩy các cuộc đàm phán để chấm dứt chiến tranh trong năm nay, Nga cho biết lệnh cấm hoàn toàn việc Ukraine gia nhập NATO là một trong những yêu cầu chính của nước này để giải quyết xung đột.

[Politico: Give Ukraine nuclear weapons, says Zelenskyy]

2. Máy bay điều khiển từ xa của Ukraine được cho là đã tấn công các cơ sở năng lượng của Nga ở Astrakhan và Volgograd

Theo chính quyền địa phương, máy bay điều khiển từ xa của Ukraine đã tấn công các cơ sở năng lượng ở tỉnh Astrakhan và Volgograd của Nga vào đêm ngày 3 tháng 2, gây ra hỏa hoạn.

Tin tức này xuất hiện trong bối cảnh Ukraine tăng cường các cuộc tấn công tầm xa vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Nga nhằm ngăn chặn hoạt động xuất khẩu khí đốt và dầu mỏ của Mạc Tư Khoa, nguồn cung cấp cho ngân sách chiến tranh của nước này.

Thống đốc Andrei Bocharov tuyên bố rằng lực lượng phòng không Nga đã “đẩy lùi một cuộc tấn công lớn vào Tỉnh Volgograd”.

“Hầu hết các máy bay điều khiển từ xa đã bị chặn và vô hiệu hóa. Không có thương vong. Các mảnh vỡ rơi xuống đã gây ra hỏa hoạn trên lãnh thổ của một nhà máy lọc dầu địa phương”, thống đốc cho biết trong một tuyên bố, báo cáo về tình trạng sụt điện áp ngắn hạn trong lưới điện.

Người dân Volgograd báo cáo có ít nhất 50 vụ nổ trong đêm, hầu hết các máy bay điều khiển từ xa đều bị chặn trên nhà máy lọc dầu Lukoil địa phương, kênh Telegram Baza của Nga đưa tin.

Đoạn phim được cho là ghi lại cảnh máy bay điều khiển từ xa của Ukraine tấn công vào Tỉnh Volgograd, Nga, vào đêm ngày 3 tháng 2 năm 2025. (Andrii Kovalenko/Telegram)

Nhà máy lọc dầu Lukoil ở Tỉnh Volgograd nằm cách tiền tuyến ở Ukraine khoảng 500 km, hay 300 dặm, và trước đó đã bị máy bay điều khiển từ xa của Ukraine tấn công vào ngày 31 tháng Giêng.

Tại Tỉnh Astrakhan, hệ thống phòng không và tác chiến điện tử đã được điều động để đánh chặn máy bay điều khiển từ xa tấn công các cơ sở nhiên liệu và năng lượng, Thống đốc Igor Babushkin tuyên bố.

“Một đám cháy bùng phát sau khi một trong những máy bay điều khiển từ xa bị rơi”, Babushkin nói trên kênh Telegram của mình mà không nêu rõ địa điểm chính xác của đám cháy trong khi báo cáo không có thương vong. Baza tuyên bố rằng đám cháy bùng phát tại Nhà máy giải quyết khí Astrakhan.

“Nhà máy giải quyết khí Astrakhan đã bị tấn công. Đây là một trong những cơ sở năng lượng quan trọng của Nga, được sử dụng để giải quyết khí ngưng tụ và sản xuất xăng, dầu diesel và nhiều sản phẩm khác nữa”, Andrii Kovalenko, giám đốc chống thông tin sai lệch tại Hội đồng An ninh và Quốc phòng Quốc gia Ukraine cho biết.

Tỉnh Astrakhan nằm ở phía tây nam nước Nga trên bờ biển Caspi và giáp với Kazakhstan. Thành phố Astrakhan cách tiền tuyến ở Ukraine gần 800 km, hay 500 dặm.

Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố rằng lực lượng phòng không Nga đã đánh chặn 70 máy bay điều khiển từ xa của Ukraine trong đêm, bao gồm 27 chiếc trên không phận Rostov, 25 chiếc trên không phận Volgograd, 7 chiếc trên không phận Astrakhan, 5 chiếc trên không phận Voronezh, 4 chiếc trên không phận Belgord và 2 chiếc trên không phận Kursk.

Chín phi trường của Nga tạm thời ngừng hoạt động do các cuộc tấn công bằng máy bay điều khiển từ xa.

[Kyiv Independent: Ukraine's drones reportedly strike Russian energy facilities in Astrakhan, Volgograd oblasts]

3. ISW cho biết: Tiến độ của Nga tại Ukraine đang chậm lại mặc dù thương vong vẫn tiếp tục gia tăng

Theo phân tích mới, lực lượng Nga đã phải chịu thương vong lớn trong các trận chiến trên khắp tiền tuyến chống lại Ukraine kể từ đầu năm và họ không duy trì được tốc độ tiến quân ổn định mà Mạc Tư Khoa đã đạt được trong suốt năm 2024.

Quân đội Nga đã liên tục giành được nhiều thắng lợi tại nhiều địa điểm khác nhau dọc theo hàng trăm dặm tiền tuyến ở Ukraine trong hơn một năm, nhưng phải trả giá đắt về mặt nhân sự.

Số liệu từ quân đội Ukraine và tình báo phương Tây cho thấy số thương vong hàng ngày ở Mạc Tư Khoa đã lên tới hơn 1.000 trong nhiều tháng, với số thương vong hàng tháng cao nhất xảy ra vào tháng 12 năm 2024. Nga nổi tiếng với cái gọi là “cuộc tấn công thịt”, trong đó nhiều đợt binh lính, thường không được đào tạo đầy đủ hoặc không có đủ trang thiết bị, được điều đến tấn công các vị trí của Ukraine.

Mạc Tư Khoa đã tập trung nỗ lực vào một số khu vực tiền tuyến ở phía đông vùng Donetsk, bao gồm các thành phố Pokrovsk - một trung tâm phòng thủ quan trọng của Ukraine - và Toretsk, nằm xa hơn về phía đông.

Viện nghiên cứu chiến tranh, gọi tắt là ISW có trụ sở tại Hoa Kỳ, nơi theo dõi những thay đổi hàng ngày ở tiền tuyến, cho biết vào thứ Hai rằng: “Các lực lượng Nga tiếp tục chịu tổn thất lớn vào Tháng Giêng năm 2025 mặc dù tốc độ tiến quân chậm hơn so với những tháng trước vào cuối năm 2024”.

Hôm thứ Hai, Kyiv cho biết Mạc Tư Khoa đã mất hơn 48.000 binh sĩ vào tháng Giêng, đánh dấu số thương vong hàng tháng cao thứ hai kể từ tháng 2 năm 2022.

Số liệu từ quân đội Ukraine hôm thứ Ba cho biết tổng số thương vong của Nga trong gần ba năm chiến tranh là 842.930, bao gồm 1.270 chiến binh thiệt mạng hoặc bị thương kể từ sáng thứ Hai. Ước tính của phương Tây, mặc dù thấp hơn một chút, nhưng cũng đưa ra những con số tương tự.

Ukraine cũng chịu thương vong lớn, nhưng Nga không cung cấp tổng số thương vong của Ukraine. Bộ Quốc phòng Mạc Tư Khoa cho biết hôm thứ Ba rằng Kyiv đã mất khoảng 1.265 chiến binh kể từ sáng sớm thứ Hai.

Nhóm nghiên cứu ISW cho biết họ đánh giá Nga đã tiến được tổng cộng 498 km2, hay 192 dặm vuông, trong suốt tháng Giêng, chịu khoảng 96 thương vong trên mỗi km2 lãnh thổ nằm dưới sự kiểm soát của Điện Cẩm Linh.

ISW cho biết vào tháng 12, khi Mạc Tư Khoa phải chịu số thương vong hàng tháng cao nhất, nước này đã bảo vệ được 593 km2 lãnh thổ.

Nhiều chuyên gia dự đoán tốc độ tiến quân của Nga sẽ chậm lại khi tiến đến các khu vực đông dân như Pokrovsk. Quân đội dễ dàng tiến quân ở các vùng nông thôn xa các thị trấn hoặc thành phố lớn hơn là chiến đấu qua từng thị trấn đô thị.

ISW cho biết họ tin rằng các quan chức quân sự cao cấp của Nga có thể đã phải chịu thương vong lớn khi họ giành được “lợi thế lãnh thổ lớn hơn” vào mùa thu năm 2024.

Nhóm nghiên cứu này cho biết: “Vẫn chưa rõ liệu bộ chỉ huy quân sự Nga có sẵn sàng chịu đựng những thương vong như vậy hay không nếu tốc độ tiến quân của lực lượng Nga tiếp tục giảm khi quân đội Nga tiến vào các thị trấn được phòng thủ nghiêm ngặt hơn như Pokrovsk”.

ISW cho biết vào thứ Hai: “Lực lượng Nga đang phải chịu mức tổn thất cao như vậy mặc dù đạt được ít tiến bộ về lãnh thổ hơn trong thời gian tới”.

Lực lượng Nga có thể sẽ tiếp tục tiến quân xung quanh các thị trấn như Pokrovsk khi kết quả từ lời cam kết chấm dứt chiến tranh nhiều lần của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump trở nên rõ ràng hơn trong những tuần tới.

[Newsweek: Russian Advances in Ukraine Slowing Down Despite Rise in Casualties: ISW]

4. ‘Chúng ta cần hệ thống quân đoàn’ — Zelenskiy chấp thuận kế hoạch tái cấu trúc quân đội

Tổng thống Volodymyr Zelenskiy cho biết vào ngày 3 tháng 2, Quân đội Ukraine đang chuyển sang cơ cấu tổ chức mới nhằm hiện đại hóa quân đội.

Thông báo này được đưa ra sau khi Tổng tư lệnh Oleksandr Syrskyi cho biết cải cách cơ cấu quân đội và chuyển sang hệ thống theo quân đoàn là một trong những ưu tiên chính của quân đội.

“Một kế hoạch đã được phê duyệt để chuyển sang cơ cấu tổ chức mới của Quân đội Ukraine,” Zelenskiy cho biết.

Theo Zelenskiy, chính phủ và quân đội hiện đang tập trung vào việc thực hiện kế hoạch tái cấu trúc với mục tiêu hiện đại hóa lực lượng Ukraine.

“Chúng ta cần hệ thống quân đoàn,” tổng thống nói.

“Hôm nay chúng ta thảo luận về các phương pháp bổ nhiệm chỉ huy quân đoàn: đây phải là những sĩ quan được đào tạo tốt nhất, triển vọng nhất với kinh nghiệm chiến đấu và tư duy hiện đại. Quân đội phải hiện đại.”

Ông Zelenskiy cho biết các quyết định có liên quan đến việc tái cấu trúc tổ chức sẽ được công khai.

Trước đó vào ngày 3 tháng 2, Syrskyi đã đưa tin rằng các cải cách tổ chức đã “được tiến hành” và sẽ giúp tăng cường Quân đội ngay cả khi họ gặp khó khăn trên chiến trường.

Lực lượng Nga đông hơn đáng kể so với các đơn vị Ukraine ở một số khu vực của mặt trận và đã có thể giành được lãnh thổ ở miền đông Ukraine trong khi chịu tổn thất nặng nề. Ukraine cũng phải đối mặt với cuộc đấu tranh huy động đang diễn ra, các vụ bê bối về chuyển giao nhân sự và các lữ đoàn quản lý kém, và sự không chắc chắn về tương lai của viện trợ quân sự Hoa Kỳ.

[Kyiv Independent: 'We need the corps system' — Zelensky approves plan to restructure army]

5. Tổng thống Donald Trump chính thức bổ nhiệm Keith Kellogg làm đặc phái viên về Ukraine, Nga

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump ngày 3 tháng 2 đã chính thức bổ nhiệm Tướng về hưu Keith Kellogg làm đặc phái viên về Ukraine và Nga, phóng viên Đài Tiếng nói Hoa Kỳ Kateryna Lisunova đưa tin.

“Chúng tôi đã đạt được nhiều tiến triển trong vấn đề Nga-Ukraine,” Tổng thống Donald Trump đã nói như vậy sau khi ký sắc lệnh mà không cung cấp thêm thông tin chi tiết.

Kellogg trước đây từng giữ chức thư ký điều hành và chánh văn phòng Hội đồng An ninh Quốc gia Hoa Kỳ trong chính quyền Tổng thống Donald Trump đầu tiên và là cố vấn hàng đầu cho Phó Tổng thống Hoa Kỳ khi đó là Mike Pence.

Ông dự kiến sẽ thăm Ukraine vào Tháng Giêng sau cuộc bầu cử của Tổng thống Donald Trump và trước lễ nhậm chức, nhưng chuyến đi đã bị hoãn lại vì lý do pháp lý.

Kellogg đã ca ngợi thiện chí hợp tác của Tổng thống Donald Trump với Putin, gọi việc cựu Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden từ chối làm việc với Putin là một “sai lầm lớn nhất”. Đặc phái viên của Tổng thống Donald Trump cho biết ông tin rằng tổng thống mới của Hoa Kỳ có thể làm trung gian cho một thỏa thuận thỏa đáng cho cả Putin và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy.

Kellogg nói với Reuters vào ngày 1 tháng 2 rằng các cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội của Ukraine, bị đình chỉ kể từ khi cuộc chiến toàn diện bắt đầu, “cần phải được thực hiện”. Ông lập luận rằng việc tổ chức bầu cử trong thời chiến sẽ củng cố nền dân chủ của Ukraine.

Chính quyền Tổng thống Donald Trump đang tranh luận về việc có nên bảo đảm lệnh ngừng bắn tạm thời trước khi đàm phán một giải pháp lâu dài hay không, với người chiến thắng trong cuộc bầu cử có khả năng giám sát các cuộc đàm phán trong tương lai với Mạc Tư Khoa. Kellogg cũng đề xuất sử dụng tài sản bị đóng băng của Nga để mua vũ khí của Mỹ cho Ukraine, như Fox News đưa tin vào ngày 24 tháng Giêng.

Zelenskiy gần đây đã nhấn mạnh đến nhu cầu chấm dứt chiến tranh bằng biện pháp ngoại giao vào năm 2025, cho rằng chính quyền Tổng thống Donald Trump có thể đẩy nhanh tiến trình này.

Kellogg định nghĩa “thời điểm kết thúc chiến tranh trong tương lai gần” là 100 ngày trước lễ nhậm chức và cho biết mục tiêu cá nhân và nghề nghiệp của ông là giúp Tổng thống Donald Trump tìm ra giải pháp vào thời điểm đó.

[Kyiv Independent: Trump officially appoints Keith Kellogg as special envoy for Ukraine, Russia]

6. Cựu tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg sẽ là bộ trưởng tài chính của Na Uy

Cựu Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg sẽ bất ngờ trở lại chính phủ Na Uy.

Ông sẽ trở thành bộ trưởng tài chính trong cuộc cải tổ Nội các sau khi chính phủ sụp đổ vào tuần trước.

“Tôi vô cùng vinh dự khi được yêu cầu giúp đỡ đất nước mình trong giai đoạn quan trọng này. Sau khi cân nhắc kỹ lưỡng những thách thức hiện tại mà chúng ta đang phải đối mặt, tôi đã quyết định chấp nhận yêu cầu của Thủ tướng Støre để làm Bộ trưởng Tài chính,” Stoltenberg cho biết trong một thông cáo báo chí sáng thứ Ba.

Tuần trước, Đảng Trung tâm hoài nghi Âu Châu đã rời khỏi liên minh hai đảng, khiến Đảng Lao động trung tả của Thủ tướng Jonas Gahr Støre phải tự mình lãnh đạo.

Ông Stoltenberg sẽ thay thế Bộ trưởng tài chính sắp mãn nhiệm Trygve Slagsvold Vedum của Đảng Trung tâm.

Chính phủ Na Uy cũng thông báo rằng Tore Onshuus Sandvik của Đảng Lao động đã được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Quốc phòng, thay thế Bjørn Arild Gram.

Trước khi trở thành nhà lãnh đạo NATO, Stoltenberg đã hai lần giữ chức thủ tướng Na Uy, 2000-2001 và 2005-2013. Ông cũng giữ chức bộ trưởng tài chính vào những năm 1990.

Trong vai trò tổng thư ký, Stoltenberg đã lãnh đạo NATO vượt qua chính quyền đầu tiên đầy biến động của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump từ năm 2017 đến năm 2021, được mệnh danh là “người thì thầm của Tổng thống Donald Trump” vì đã thuyết phục tổng thống Hoa Kỳ không rút khỏi liên minh quân sự xuyên Đại Tây Dương.

Ông Stoltenberg sẽ trở lại vị trí lãnh đạo Hội nghị An ninh Munich sau khi rời nhiệm sở, ông cho biết thêm trong tuyên bố của mình.

[Politico: Ex-NATO chief Jens Stoltenberg will be Norway’s finance minister]

7. Nga cảnh cáo Tổng thống Donald Trump: Đừng đụng đến kim loại quý ở Ukraine

Một quan chức cao cấp của Nga đã chỉ trích đề xuất của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump rằng ông có thể viện trợ quân sự cho Ukraine để đổi lấy quyền tiếp cận và quyền khai thác khoáng sản có giá trị của nước này.

“ Nếu chúng ta gọi đúng sự việc, thì đây là một đề xuất mua bán sự trợ giúp - nói cách khác, không phải là cung cấp vô điều kiện, hoặc vì một số lý do khác, mà cụ thể là cung cấp trên cơ sở thương mại”.

“Tất nhiên sẽ tốt hơn nếu không cung cấp viện trợ, vì điều đó sẽ góp phần chấm dứt cuộc xung đột này”, ông nói thêm về cuộc chiến do Nga khởi xướng.

Hôm thứ Hai, Tổng thống Donald Trump tuyên bố rằng ông “đang tìm kiếm một thỏa thuận với Ukraine” trong đó Hoa Kỳ sẽ cung cấp viện trợ quân sự cho cuộc chiến chống lại Putin để đổi lấy “rare earth” của Ukraine.

“Chúng ta đang đầu tư hàng trăm tỷ đô la. Họ có rare earth tuyệt vời, và tôi muốn bảo đảm an ninh cho rare earth”, ông nói tại Washington, đồng thời nói thêm rằng Ukraine “sẵn sàng làm điều đó”.

Ukraine có trữ lượng chiến lược về titan, lithium, than chì và uranium, đóng vai trò quan trọng đối với sự ổn định kinh tế trong tương lai và có khả năng là một phần của phép tính cân bằng giữa viện trợ tức thời với chủ quyền lâu dài đối với các nguồn tài nguyên của mình. Một số khoáng sản quan trọng nằm ở các khu vực hiện đang bị Nga xâm lược, nước này đã tiến hành chiến tranh với Ukraine từ năm 2014 và đã phát động một cuộc xâm lược toàn diện vào năm 2022.

Ukraine vẫn chưa bình luận về đề xuất của Tổng thống Donald Trump, nhưng việc chia sẻ tài nguyên với các đồng minh là một phần trong “kế hoạch chiến thắng” của Tổng thống Volodymyr Zelenskiy trong cuộc chiến chống lại Nga.

Thủ tướng Đức Olaf Scholz chỉ trích đề xuất của Tổng thống Donald Trump, gọi đó là “rất ích kỷ” và cho rằng Ukraine sẽ cần tài nguyên thiên nhiên để tài trợ cho việc tái thiết sau chiến tranh.

Phát ngôn nhân Điện Cẩm Linh Dmitry Peskov nói: “Đừng đụng đến kim loại quý ở Ukraine” và nhấn mạnh rằng “tôi nói ở Ukraine”, “tôi không nói của Ukraine.” “Không có cái gì là của của Ukraine, tất cả là của Nga.”

[Kyiv Independent: Russia to Trump: Back off Ukraine’s rare earths]

8. ‘Ích kỷ’ — Scholz chỉ trích kế hoạch viện trợ đi kèm điều kiện kim loại quý của Tổng thống Donald Trump cho Ukraine

Thủ tướng Đức Olaf Scholz đã chỉ trích đề xuất của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump về việc ràng buộc viện trợ quân sự cho Ukraine với việc tiếp cận nguồn tài nguyên rare earth của nước này, gọi đó là “rất ích kỷ và tự cho mình là trung tâm”, Spiegel đưa tin vào ngày 4 tháng 2.

Rare earth, là từ chỉ chung 17 kim loại quý, nổi bật là scandium, yttrium cùng với 15 nguyên tố khác trong họ Lanthan. Chúng được dùng rộng rãi trong các thành phần điện, điện tử, laser, vũ khí, và trong nhiều quá trình kỹ nghệ.

Phát biểu sau cuộc họp không chính thức của các nhà lãnh đạo Âu Châu tại Brussels, Scholz được cho là đã nhấn mạnh rằng trước tiên Ukraine cần được giúp đỡ để “tự đứng vững” và các nguồn lực của nước này nên được sử dụng để tái thiết sau chiến tranh.

Thông tin này xuất hiện khi Tổng thống Donald Trump nói với các phóng viên vào ngày 3 tháng 2 rằng ông đang tìm kiếm một thỏa thuận mà trong đó Ukraine sẽ “bảo đảm những gì chúng tôi cung cấp cho họ bằng rare earth và những thứ khác”, mặc dù ông không nêu rõ Washington đang nhắm tới những nguyên liệu nào.

Một nguồn tin từ Văn phòng Tổng thống nói với tờ Kyiv Independent rằng việc chia sẻ tài nguyên của Ukraine với các đồng minh đã là một phần trong “kế hoạch chiến thắng” của Tổng thống Volodymyr Zelenskiy, kế hoạch này đã được trình lên các nhà lãnh đạo nước ngoài, bao gồm cả Tổng thống Donald Trump.

Phát biểu của Tổng thống Donald Trump được đưa ra trong bối cảnh tương lai viện trợ của Hoa Kỳ cho Ukraine còn nhiều bất ổn.

Hoa Kỳ tạm dừng cung cấp vũ khí cho Kyiv trong những ngày đầu nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump, các nguồn tin cho Reuters biết

Hoa Kỳ đã cung cấp 65,9 tỷ đô la viện trợ quân sự cho Ukraine kể từ khi Nga bắt đầu cuộc xâm lược toàn diện, và khoản viện trợ này không bị ảnh hưởng bởi lệnh đóng băng viện trợ hiện tại, Zelenskiy xác nhận vào ngày 25 tháng Giêng. Các chương trình phi quân sự do Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ, gọi tắt là USAID điều hành đã mất nguồn tài trợ dưới thời chính quyền mới.

USAID đã cung cấp cho Ukraine 2,6 tỷ đô la viện trợ nhân đạo, 5 tỷ đô la hỗ trợ phát triển và hơn 30 tỷ đô la hỗ trợ ngân sách trực tiếp. Để ứng phó với việc cắt giảm tài trợ, ủy ban quốc hội Ukraine về chính sách nhân đạo và thông tin đã bắt đầu tham khảo ý kiến với các đối tác Âu Châu để tạm thời thay thế nguồn tài trợ của Hoa Kỳ.

Dưới sự lãnh đạo của Scholz, Đức đã trở thành nhà tài trợ quân sự lớn thứ hai của Ukraine sau Hoa Kỳ. Tuy nhiên, thủ tướng đã phản đối việc cung cấp hỏa tiễn hành trình tầm xa Taurus, với lý do lo ngại leo thang căng thẳng.

Scholz cũng đã chặn đề xuất hỗ trợ an ninh bổ sung cho Ukraine trị giá 3 tỷ euro, hay 3,09 tỷ đô la, trừ khi khoản này được trang trải bằng khoản vay bổ sung của chính phủ.

Kế hoạch này, được Ngoại trưởng Đức Annalena Baerbock và Bộ trưởng Quốc phòng Boris Pistorius ủng hộ, bao gồm thêm ba hệ thống phòng không Iris-T, 10 khẩu pháo lựu và nhiều đạn pháo hơn.

[Kyiv Independent: 'Selfish' — Scholz blasts Trump's aid-for-rare earths Ukraine plan]

9. Trung Quốc đáp trả thuế quan của Tổng thống Donald Trump và khiếu nại lên WTO

Bắc Kinh đã phản công vào hôm Thứ Ba, 04 Tháng Hai, sau khi Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump áp thuế 10 phần trăm đối với Trung Quốc, công bố mức thuế 15 phần trăm đối với khí đốt tự nhiên hóa lỏng và than đá của Hoa Kỳ, và 10 phần trăm đối với dầu thô, thiết bị nông nghiệp và một số xe hơi.

Bắc Kinh cũng tăng cường kiểm soát xuất khẩu kim loại hiếm và tuyên bố điều tra chống độc quyền đối với Google, công cụ tìm kiếm thuộc sở hữu của Alphabet và một số công ty khác của Hoa Kỳ.

Các biện pháp của Trung Quốc sẽ có hiệu lực vào ngày 10 tháng 2, để Tổng thống Donald Trump có thời gian nói chuyện với Chủ tịch Tập Cận Bình về cách tránh leo thang thương mại hơn nữa. Tổng thống Hoa Kỳ hôm thứ Hai đã đình chỉ mức thuế quan cao hơn đối với Canada và Mexico trong 30 ngày sau khi Thủ tướng Justin Trudeau và Tổng thống Claudia Sheinbaum cam kết hành động để củng cố an ninh biên giới Hoa Kỳ.

Trong khi Hoa Kỳ áp dụng thuế quan trên quy mô lớn đối với hàng hóa Trung Quốc, phản ứng của Trung Quốc khá thận trọng, chỉ áp dụng thuế đối với một số mặt hàng nhập khẩu cụ thể.

Bắc Kinh cũng đã đệ đơn khiếu nại lên Tổ chức Thương mại Thế giới, gọi tắt là WTO, viện dẫn thủ tục giải quyết tranh chấp của tổ chức này.

“Việc Hoa Kỳ đơn phương áp đặt thuế quan vi phạm nghiêm trọng các quy tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới”, một tuyên bố từ Bộ Tài chính cho biết. “Điều này không chỉ không có ích trong việc giải quyết các vấn đề của chính họ mà còn gây tổn hại đến sự hợp tác kinh tế và thương mại bình thường giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ”

Tổng thống Donald Trump nói với các phóng viên tại Phòng Bầu dục vào thứ Hai rằng các đối tác thương mại của ông muốn tránh thuế quan của Hoa Kỳ và “trong mọi trường hợp, tất cả họ đều muốn đạt được thỏa thuận”.

[Politico: China hits back at Trump’s tariffs and complains to the WTO]

10. Von der Leyen báo hiệu biện pháp ‘phi thường’ để tăng chi tiêu quốc phòng của Liên Hiệp Âu Châu

BRUSSELS — Chủ tịch Ủy ban Âu Châu Ursula von der Leyen đã đề xuất riêng việc kích hoạt một điều khoản khẩn cấp để cho phép các quốc gia tăng chi tiêu quốc phòng, bốn quan chức Liên minh Âu Châu nói với POLITICO.

Ý tưởng này được đưa ra trong cuộc họp kín với các nhà lãnh đạo quốc gia vào thứ Hai, sẽ cho phép các chính phủ tăng đáng kể chi tiêu quốc phòng mà không vi phạm các quy tắc ngân sách của Liên Hiệp Âu Châu.

Những quy tắc đó cho phép các quốc gia thay đổi kế hoạch chi tiêu của mình “trong trường hợp suy thoái kinh tế nghiêm trọng” hoặc trong “những trường hợp ngoại lệ nằm ngoài tầm kiểm soát của chính phủ”.

Von der Leyen nói với các phóng viên rằng bà sẽ “sử dụng toàn bộ phạm vi linh hoạt mà chúng ta có trong Hiệp ước ổn định và tăng trưởng để cho phép tăng đáng kể chi tiêu quốc phòng”.

Bà nói thêm: “Đối với những thời điểm đặc biệt, có thể có những biện pháp đặc biệt trong Hiệp ước ổn định và tăng trưởng. Và tôi nghĩ chúng ta đang sống trong thời điểm đặc biệt.”

Một trong bốn quan chức cho biết, trong cuộc họp trước đó, bà cũng đã đề xuất miễn trừ cụ thể chi tiêu quốc phòng khỏi thâm hụt ngân sách quốc gia nhưng không đi sâu vào chi tiết.

Von der Leyen đang chịu áp lực từ các quốc gia Nam Âu mắc nợ nhiều như Ý và Hy Lạp, yêu cầu phải giải quyết chi tiêu quốc phòng theo cách khác.

Các quan chức cho biết việc kích hoạt điều khoản khẩn cấp sẽ cho phép các quốc gia chi nhiều hơn cho quốc phòng mà không cần phải mở lại thỏa thuận về chi tiêu quốc gia đã có hiệu lực vào năm ngoái sau quá trình mặc cả lâu dài và gian khổ.

“Nếu việc tăng [chi tiêu] nhanh hơn là do quốc phòng, họ có thể nói đây là thời điểm đặc biệt”, Zsolt Darvas, một thành viên cao cấp tại tổ chức tư vấn Bruegel ở Brussels, cho biết. “Vì vậy, ý tôi là, bây giờ chúng ta có mối đe dọa từ Nga” và sự bảo đảm an ninh của Hoa Kỳ đối với Âu Châu dường như đã suy yếu, ông nói thêm.

Các quy tắc chi tiêu được khôi phục đã bị chỉ trích theo nhiều cách, không chỉ vì các quốc gia bị bó buộc trong trường hợp xảy ra các sự kiện bất ngờ như chiến tranh, đòi hỏi phải có phản ứng tài chính ngay lập tức. Cuộc xâm lược Ukraine không chỉ gây ra sự đánh giá lại đột ngột về khả năng chuẩn bị quốc phòng của các quốc gia thành viên Liên Hiệp Âu Châu mà còn đòi hỏi các khoản trợ cấp lớn của chính phủ để kiểm soát giá năng lượng.

Theo các quy định nhằm thực thi kỷ luật tài chính tập thể, mỗi quốc gia được yêu cầu cam kết trước về các kế hoạch bốn hoặc bảy năm để đưa mức thâm hụt và nợ của mình nằm trong giới hạn đã thỏa thuận.

Đại dịch và chiến tranh Ukraine khiến nhiều nước Liên Hiệp Âu Châu thâm hụt ngân sách quá mức và cần phải có các kế hoạch điều chỉnh như vậy. Nhưng những kế hoạch đó hiện đang chịu áp lực mới từ yêu cầu của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump về việc tăng mạnh và ngay lập tức chi tiêu quốc phòng vượt quá mức tham chiếu cho các thành viên NATO, tức là 2 phần trăm tổng sản phẩm quốc nội.

Các quy tắc hiện tại cung cấp một số nhượng bộ nhỏ cho các quốc gia muốn tăng ngân sách quân sự của họ. Các quốc gia cam kết tăng cường năng lực quốc phòng được phép “điều chỉnh tài chính dần dần hơn”, theo một phát ngôn viên của Ủy ban.

Hơn nữa, việc tăng chi tiêu quốc phòng có thể được coi là yếu tố giảm nhẹ đối với các quốc gia có mức chi tiêu thường kích hoạt thủ tục trừng phạt của Ủy ban.

Trong một nhượng bộ khác, các thủ đô quốc gia đang thảo luận về việc mở rộng định nghĩa về những gì cấu thành chi tiêu quốc phòng, vì những người chỉ trích như Ba Lan cho rằng khuôn khổ hiện tại quá bảo thủ.

[Politico: Von der Leyen signals ‘extraordinary’ measure to boost EU defense spending]

11. Ukraine bảo đảm trả lại 12 trẻ em từ các vùng lãnh thổ bị Nga tạm chiếm

Ukraine đã đưa trở về thành công 12 trẻ em bị bắt cóc đến vùng lãnh thổ bị Nga tạm chiếm, nhà lãnh đạo Văn phòng Tổng thống Andriy Yermak tuyên bố vào cuối ngày 3 tháng 2. Nỗ lực này là một phần của sáng kiến Bring Kids Back UA, một chương trình do Tổng thống Volodymyr Zelenskiy thực hiện nhằm giải cứu trẻ em Ukraine bị Nga trục xuất.

Yermak cho biết những đứa trẻ trở về nhà bao gồm một bé gái 16 tuổi đã mất mẹ, một bé trai 17 tuổi đã nhận được lệnh triệu tập tham gia quân đội Nga và một bé gái 8 tuổi.

Theo cơ sở dữ liệu quốc gia của Ukraine có tên “Trẻ em chiến tranh”, kể từ tháng 2 năm 2022, ít nhất 20.000 trẻ em Ukraine đã bị bắt cóc khỏi các vùng lãnh thổ bị Nga tạm chiếm và bị đưa đến các khu vực khác do Nga kiểm soát tại Ukraine hoặc đến chính nước Nga.

Ủy viên Nhân quyền của Quốc hội Ukraine, Dmytro Lubinets, ước tính rằng Nga đã trục xuất bất hợp pháp tới 150.000 trẻ em Ukraine, trong khi Ủy viên Thanh tra Trẻ em, Daria Herasymchuk, đưa ra con số là 200.000–300.000.

Ukraine coi những vụ bắt cóc này là tội ác chiến tranh và cho rằng chúng đáp ứng định nghĩa pháp lý của Liên Hiệp Quốc về tội diệt chủng. Nga thường tuyên bố rằng họ đang di dời trẻ em để bảo vệ chúng khỏi các khu vực xung đột. Theo Bộ Tái hòa nhập, chính phủ đã xoay xở để đưa 388 trẻ em trở về cho đến nay.

Vào tháng 3 năm 2023, Tòa án Hình sự Quốc tế, gọi tắt là ICC đã ban hành lệnh bắt giữ Putin và Ủy viên Trẻ em Maria Lvova-Belova, với lý do họ có liên quan đến việc chuyển giao trẻ em Ukraine bất hợp pháp. Nga bác bỏ quyết định của ICC là “vô lý và không thể chấp nhận được”.

[Kyiv Independent: Ukraine secures return of 12 children from Russian-occupied territories]

NewsUKMor06Feb2025