Nhân ngày đảng cộng sản Trung quốc kỷ niệm 100 năm thành lập và trùng vào ngày ký kết Hiệp định Mở rộng ranh giới Hương Cảng vào ngày 01 tháng 7, 1998, kỷ niệm 24 năm bàn giao Hương Cảng cho Trung Quốc, Benedict Rogers là người đồng sáng lập và giám đốc điều hành của Hong Kong Watch, đã viết một bài đăng trên trang mạng UCAN News để gióng lên Hồi chuông báo tử cho tự do báo chí Hương Cảng.
Xin kính mời quý vị và anh chị em theo dõi bản dịch sang Việt Ngữ qua phần trình bày của Hiền Hòa.
Tuần trước, Hương Cảng đã phải chứng kiến không chỉ việc đóng cửa một tờ báo mà còn là cái chết của tự do báo chí. Tờ báo nổi tiếng nhất của thành phố, và là ấn phẩm hàng ngày ủng hộ dân chủ bằng tiếng Hoa duy nhất còn lại, tờ Apple Daily, đã xuất bản ấn bản cuối cùng vào ngày 24 tháng 6. Tòa soạn đã cho in một triệu bản, và chỉ trong vòng vài giờ đã bán sạch.
Cái chết của Apple Daily không phải vì tờ báo này cạn tiền hoặc thị trường tiêu thụ. Ngược lại, tờ báo hiện có 600,000 độc giả đăng ký dài hạn và hơn 50 triệu đô la Mỹ trong ngân hàng - đủ để trang trải thêm 18 tháng nữa. Apple Daily đóng cửa vì nhà cầm quyền Hương Cảng đóng băng tài khoản ngân hàng của tòa báo, khiến tòa soạn không thể trả lương và hóa đơn, sau khi chúng đã bắt giam tổng biên tập Ryan Law và bốn giám đốc điều hành cấp cao khác.
Người sáng lập và chủ nhân Công Giáo của tờ báo, ông Jimmy Lai, đã bị tống giam với nhiều cáo buộc chụp mũ là có động cơ chính trị và đang phải đối mặt với một bản án chung thân nặng nề theo luật an ninh quốc gia hà khắc của thành phố. Mark Simon, cựu giám đốc điều hành tại Next Digital, công ty mẹ của Apple Daily, đã viết một bài xã luận trên tờ Washington Post vào ngày 26 tháng 6, xác quyết rằng tờ báo “không chỉ chết. Nó đã bị giết chết.” Nó bị sát hại bởi chế độ Cộng sản Trung Quốc đã kiểm soát trực tiếp Hương Cảng và đang bóp nghẹt tự do.
Apple Daily vẫn là biểu tượng cho sự tự do của Hương Cảng. Vì can đảm và liên tục đăng tải những câu chuyện và ý kiến chỉ trích chế độ ở Bắc Kinh và không ngừng tranh đấu bảo vệ những đặc quyền ở Hương Cảng, tờ báo không sợ hãi trong việc thúc đẩy dân chủ và nhân quyền. Kết cục bi thảm là, nhà cầm quyền thù ghét nó và, trong suốt năm qua, đã quyết tâm giết chết nó.
Tháng Tám năm ngoái, hơn 100 công an đã đột kích tòa soạn và bắt giữ ông Lai. Sau đó, vào ngày 17 tháng 6, khoảng 500 sĩ quan công an một lần nữa đột kích tờ báo, thu giữ máy tính và sổ ghi chép và bắt giữ năm nhân viên cấp cao, buộc tội họ vi phạm luật an ninh quốc gia. Một tuần sau, người Hương Cảng phải nói lời tạm biệt với Apple Daily, 26 năm sau khi tờ báo được thành lập.
Nhiều người lo sợ ngày đau buồn này sẽ đến nhưng ít người có thể ngờ rằng nó xẩy đến sớm như thế. Có lẽ lý do cho thời gian dứt điểm nà là các ngày kỷ niệm trùng hợp quan trọng đang đến gần. Ngày 1 tháng 7 đánh dấu kỷ niệm 24 năm bàn giao Hương Cảng cho Trung Quốc, kỷ niệm đầu tiên của việc áp đặt luật an ninh quốc gia và kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng Cộng sản Trung Quốc. Đối với bất kỳ người dân chủ và yêu tự do nào, ngày 1 tháng 7 sẽ là một ngày đại tang, chứ không phải lễ kỷ niệm; và Bắc Kinh không muốn Apple Daily lại nhắc nhở mọi người về điều đó.
Một số ít các cơ quan truyền thông trực tuyến độc lập nhỏ và ủng hộ dân chủ còn lại phải lo lắng, biết rằng ngày tận số của họ chắc chắn đã được đánh số.
Cái chết của Apple Daily chắc chắn là nhát búa tiêu biểu đang đóng một chiếc đinh khác vào quan tài của các quyền tự do, tự chủ và pháp quyền của Hương Cảng. Trong nhiều năm, các quyền tự do của lãnh thổ đã liên tục bị xói mòn và phá hoại, nhưng trong 12 tháng qua, chúng đã bị tháo dỡ hoàn toàn với tốc độ đáng báo động.
Chế độ ở Bắc Kinh hiện đang vi phạm hoàn toàn, liên tục và lặp đi lặp lại hiệp ước quốc tế mà họ đã ký với Vương quốc Anh – thường được gọi là Tuyên bố chung Trung-Anh - trong đó họ hứa sẽ duy trì “một quốc gia, hai hệ thống” và “mức độ tự trị cao” cho Hương Cảng trong ít nhất 50 năm kể từ khi bàn giao, cho đến năm 2047. Chưa đầy nửa chặng đường, Bắc Kinh đã xé bỏ những lời hứa đó!
Khi Hương Cảng chuyển sang trở thành một thành phố khác của Trung Quốc đại lục dưới quyền cai trị độc đoán trực tiếp và toàn trị của Đảng Cộng sản Trung Quốc, quỹ đạo cho tự do báo chí quả là quá rõ ràng. Một số ít các cơ quan truyền thông trực tuyến độc lập nhỏ và ủng hộ dân chủ còn lại chắc chắn phải lo lắng, biết rằng ngày tận số của họ đã được đánh số.
Ngay cả các phóng viên nước ngoài, những người cho đến gần đây đã hoạt động ở Hương Cảng với sự tự do và bình thường mà các đồng nghiệp của họ ở đại lục chưa bao giờ được hưởng, cũng có lý do để lo ngại. Một số người, như biên tập viên tin tức Á châu của tờ Financial Times Victor Mallet, đã bị trục xuất. Những ký giả khác đang cảm thấy khó khăn hơn để có được thị thực, và những biên tập viên nào còn được phép tiếp tục có thể phải đối mặt với nhiều hạn chế và đe dọa theo kiểu cách Bắc Kinh hơn trong tương lai.
Nhưng không chỉ là tự do báo chí đã bị ảnh hưởng. Chính là Pháp quyền - mà Hương Cảng được nhiều đặc quyền rộng rãi – đã bị hủy hoại. Đừng bao giờ quên rằng các tài khoản ngân hàng của Apple Daily đã bị đóng băng bởi Bộ trưởng An ninh John Lee mà không cần lệnh của tòa án hoặc bất kỳ quy trình tư pháp nào. Những người bị bắt bị buộc tội thông đồng với các lực lượng nước ngoài để phá hoại an ninh quốc gia, trên cơ sở các báo cáo do họ viết. Vẫn chưa rõ liệu đó có phải là những bài báo được xuất bản trước luật an ninh quốc gia hay không - nhưng nếu vậy, thì việc áp dụng luật hồi tố là một nguyên nhân còn đáng báo động hơn nữa.
Thật lạnh lùng khi một ngày sau khi tờ báo đóng cửa, Lee được thăng chức bí thư trưởng, trở thành nhân vật số hai trong chính quyền Hương Cảng và chỉ huy công an Hương Cảng tiếp quản chức vụ bộ trưởng an ninh của ông Lee. Chỉ huy công an Hương Cảng đã là tay điều động chiến dịch bạo lực của cảnh sát chống lại người biểu tình vào năm 2019 mà không bị trừng phạt. Hương Cảng bây giờ thực sự là một nhà nước công an trị.
Khi tự do nói chung bị phá hủy, chắc chắn tự do tôn giáo, như một thành phần của tự do và quyền cơ bản của con người, cũng sẽ bị vạ lây. Bạn không thể tách rời tự do tôn giáo khỏi các quyền con người khác. Chúng tôi đã thấy các dấu hiệu cảnh báo sớm đối với việc đóng cửa Nhà thờ Good Neighbor North District và đóng băng tài sản của giáo xứ, tiếp theo những lời cảnh báo từ Đức Hồng Y Gioan Thang Hán gửi đến các giáo sĩ là phải “giữ mồm, giữ miệng” trong các bài giảng.
Chúng ta cũng đừng quên rằng Jimmy Lai là một người Công Giáo sùng đạo và là một nhà vô địch đấu tranh không biết mệt mỏi về tự do tôn giáo. Tôi biết từ kinh nghiệm của chính mình với tư cách là người đóng góp hàng tuần cho Apple Daily rằng tờ báo đã cho tôi tự do viết về đức tin và tôn giáo theo cách mà không có ấn phẩm thế tục, hàng ngày, trong thị trường đại chúng nào khác ở bất cứ đâu trên thế giới đã làm. Vào Giáng Sinh, Lễ Phục Sinh và Lễ Chúa Thánh Thần Hiện Xuống, tôi đã viết rõ ràng về các chủ đề tôn giáo trong bối cảnh bình luận về các vấn đề rộng lớn hơn.
Tôi không nói rằng việc đóng cửa Apple Daily hoặc bỏ tù Jimmy Lai là những vấn đề mấu chốt của tự do tôn giáo - đó sẽ là một sự đơn giản hóa quá mức - nhưng tôi đang khẳng định rằng việc giết chết tờ báo này, việc giam giữ Lai và cái chết của tự do truyền thông có gốc rễ từ tự do tôn giáo. Khi bạn phải câm nín không còn được tự do ngôn luận, chắc chắn rằng bạn cũng làm suy yếu tự do tôn giáo.
Hai tuần qua đã thực sự đau lòng khi phải tận mắt chứng kiến biến cố tang thương này. Là một ký giả chuyên mục hàng tuần cho ấn phẩm trực tuyến tiếng Anh của Apple Daily, tôi không chỉ mất một nền tảng mà còn quan trọng hơn nhiều, tôi lo sợ cho an nguy của những người mà tôi từng tiếp xúc hàng tuần. Tôi lo lắng liệu một cái gì đó tôi đã viết có khiến mọi người gặp rắc rối hay không, mặc dù tôi biết rất nhiều người đóng góp và phóng viên khác cũng đang viết một cách nguy hiểm. Nhiều lần trong năm qua, tôi tự hỏi liệu họ có thể yêu cầu tôi dừng lại không, nhưng họ đã thể hiện sự can đảm, quyết tâm và kiên trì đáng chú ý.
Nếu chế độ cho rằng họ không phải gánh chịu gì vì tội ác của mình gây ra, họ sẽ tiếp tục gây tội ác
Khi tòa soạn bị công an đột kích lần đầu tiên vào tháng 8 năm ngoái, tôi đã hỏi liệu họ có muốn tôi dừng lại không. “Tất nhiên là không,” một trong những biên tập viên trả lời vào ngày diễn ra cuộc đột kích ấy. “Và công việc vẫn diễn tiến như bình thường.”
Ngay cả khi 500 cảnh sát đến tòa soạn và bắt giữ biên tập viên và giám đốc điều hành trong tháng này, trưởng phòng liên lạc của tôi nói với tôi: “Chúng tôi sẽ cố gắng hết sức để duy trì hoạt động kinh doanh như bình thường.” Chỉ ngày hôm sau, thứ Sáu tuần trước, khi bài viết của tôi trong tuần đó không xuất hiện, rõ ràng là những nỗ lực can đảm của họ đã thất bại. Thòng lọng của luật an ninh quốc gia đang thắt chặt quanh cổ tờ báo.
Viết cho tờ báo can đảm này quả là một trong những vinh dự đặc quyền lớn nhất trong cuộc đời tôi. Như tôi đã nói trong một tờ báo phản đối nhà cầm quyền Hương Cảng được xuất bản độc lập với Apple Daily vào ngày 26 tháng 6, để tưởng nhớ các nhân viên của họ: “Tôi viết cho nhiều ấn phẩm trên khắp thế giới. Chủ yếu là tôi phải trình ý tưởng cho một biên tập viên và họ nói Yes hay No, hoặc họ ủy thác cho tôi viết về một chủ đề cụ thể, với số lượng từ nghiêm ngặt. Với Apple Daily, thật khác xa. Họ cho tôi hoàn toàn tự do để chọn chủ đề và những gì để phát biểu. Tiêu chí duy nhất của nó là bài báo nên liên quan đến Hương Cảng, Trung Quốc hoặc khu vực Á châu rộng lớn hơn. Chưa bao giờ các biên tập viên thay đổi bài viết của tôi, chưa bao giờ họ kiểm duyệt tôi, chưa bao giờ họ giới hạn số lượng từ của tôi và chưa bao giờ họ nói với tôi phải viết về đề tài gì. Đó là tinh thần của Apple Daily - tinh thần tự do. Và trong khi tờ báo đã chết, linh hồn của tờ báo vẫn còn sống trong trái tim của nhiều người.
Cộng đồng quốc tế không thể nhắm mắt làm ngơ trước tên sát nhân Trung Quốc này mà không ra tay cản trở. Bây giờ là lúc để vượt ra ngoài những tuyên bố mạnh mẽ và phải có hành động cụ thể. Điều đó có nghĩa là phải có các biện pháp trừng phạt mạnh mẽ, có mục tiêu và phối hợp với nhau chống lại những người chịu trách nhiệm, ở Bắc Kinh và Hương Cảng, đang ra tay phá hủy các quyền tự do của Hương Cảng. Thất bại trong hành động sẽ không chỉ có nghĩa là bảo họ cứ đàn áp thêm nữa đi ở Hương Cảng, không bị trừng phạt gì đâu - nó cũng sẽ khuyến khích Bắc Kinh xâm lược ngoài biên giới. Nếu chế độ nghĩ rằng họ không phải gánh chịu hậu quả cho tội ác của mình, họ sẽ tiếp tục thực hiện chúng. Với Đài Loan trong tầm ngắm của mình, thế giới tự do không được cho phép Bắc Kinh thoát khỏi những gì chúng đã làm với Hương Cảng.
Source:UCA News