Trong khi cả Nga và Bắc Hàn đang phô diễn sức mạnh hạt nhân, Liên Hiệp Quốc đã tổ chức một buổi hội thảo tại New York vào ngày 22 tháng 10. Đức Tổng Giám Mục Gabriele Caccia Sứ thần Tòa thánh và Quan sát viên thường trực của Tòa thánh tại Liên Hiệp Quốc đã có bài phát biểu sau.

Thưa bà chủ tịch,

Phái đoàn của tôi tin tưởng vào nhu cầu cấp thiết phải thúc đẩy việc theo đuổi giải trừ vũ khí hạt nhân vào thời điểm mà mối đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân đang ở mức cao nhất trong nhiều thế hệ.

Thật đáng lo ngại sâu sắc khi thế giới hiện đang phải đối mặt với nguy cơ xung đột hạt nhân chưa từng có, đặc trưng bởi các mối đe dọa đáng báo động và cuộc chạy đua vũ trang không ngừng. Sự leo thang này không chỉ làm gia tăng căng thẳng toàn cầu mà còn làm tăng nguy cơ triển khai hạt nhân cố ý và vô tình. Một kịch bản như vậy có thể có tác động bất lợi sâu sắc đến nhân loại và ngôi nhà chung của chúng ta, với khả năng hủy diệt thảm khốc và không thể đảo ngược.

Thật đáng tiếc là, trong bối cảnh bất ổn, cộng đồng quốc tế đã bỏ qua các hiệp ước quan trọng về kiểm soát vũ khí, giải trừ quân bị và minh bạch, thay vì chấp nhận tinh thần anh em, đã lựa chọn chia rẽ. Do đó, khuôn khổ giải trừ quân bị quốc tế vẫn bị mắc kẹt trong tình trạng bế tắc, cản trở tiến trình và làm trầm trọng thêm các rủi ro toàn cầu. Điều cấp thiết là phải vượt qua những trở ngại này và đổi mới cam kết nỗ lực hợp tác, qua đó tiến tới một thế giới an toàn và ổn định hơn, không có vũ khí hạt nhân.

Để đạt được những mục tiêu đầy tham vọng này, và để bác bỏ logic của sự sợ hãi và ngờ vực, điều bắt buộc là phải xóa bỏ một quan niệm sai lầm lớn: không thể có hòa bình thông qua sự răn đe. “Hòa bình và ổn định quốc tế không tương thích với những nỗ lực xây dựng trên nỗi sợ hãi về sự hủy diệt lẫn nhau hoặc mối đe dọa hủy diệt hoàn toàn”. [1]

Hơn nữa, việc sở hữu và sản xuất vũ khí hạt nhân không chỉ là vô đạo đức, mà còn làm chệch hướng các nguồn lực có thể được sử dụng để đạt được an ninh toàn cầu thực sự.[2] Như Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã nói: “Có bao nhiêu nguồn lực bị lãng phí vào chi tiêu quân sự, mà hậu quả là tình hình hiện tại, thật đáng buồn là vẫn tiếp tục tăng! Tôi chân thành hy vọng rằng cộng đồng quốc tế hiểu rằng giải trừ quân bị trước hết và trên hết là một nghĩa vụ: giải trừ quân bị là một nghĩa vụ đạo đức. Chúng ta hãy ghi nhớ điều này một cách rõ ràng trong tâm trí. Và điều này đòi hỏi lòng can đảm từ tất cả các thành viên của đại gia đình quốc gia, để chuyển từ trạng thái cân bằng của nỗi sợ hãi sang trạng thái cân bằng của lòng tin”.[3]

Về vấn đề này, Tòa thánh bày tỏ sự thất vọng trước sự phân cực và ngờ vực ngày càng gia tăng được quan sát thấy trong Phiên họp thứ hai của Ủy ban chuẩn bị cho Hội nghị rà soát lần thứ 11 về Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) có thể cản trở tiến trình hướng tới sự đồng thuận tại Hội nghị rà soát tiếp theo vào năm 2026. Bất chấp những khó khăn này, Tòa thánh hy vọng rằng Phiên họp thứ ba của Ủy ban chuẩn bị sẽ thúc đẩy một môi trường đối thoại, tin tưởng và tôn trọng, cho phép các cuộc đàm phán mang tính xây dựng và mở đường cho một thỏa thuận đồng thuận tại Hội nghị rà soát tiếp theo.

Trong tinh thần hy vọng này, Tòa thánh mong đợi cuộc họp lần thứ ba của các quốc gia tham gia Hiệp ước Cấm vũ khí hạt nhân (TPNW) và khuyến khích sự tham gia rộng rãi của các quốc gia chưa tham gia hiệp ước. Đoàn đại biểu của tôi hy vọng rằng 3MSP sẽ thông qua một chương trình làm việc toàn diện và đầy tham vọng dựa trên Kế hoạch hành động Vienna. Một chương trình như vậy sẽ đóng vai trò là khuôn khổ chỉ đạo để thúc đẩy giải trừ vũ khí hạt nhân và củng cố chế độ không phổ biến vũ khí hạt nhân, mở đường cho một thế giới không còn mối đe dọa của vũ khí hạt nhân.

Cảm ơn bà Chủ tịch.

[1] Đức Giáo Hoàng Phanxicô, Diễn văn về Vũ khí Hạt nhân, Công viên Hypocenter Bom Nguyên tử (Nagasaki), ngày 24 tháng 11 năm 2019.

[2] Đức Giáo Hoàng Phanxicô, Diễn văn gửi tới các thành viên của Đoàn ngoại giao được công nhận tại Tòa thánh, ngày 8 tháng 1 năm 2024.

[3] Đức Thánh Cha Phanxicô, Kinh Truyền Tin, ngày 3 tháng 3 năm 2024.