Elise Ann Allen của tạp chí mạng Crux, ngày 9 tháng 9 năm 2024, tường trình rằng khi Đức Giáo Hoàng Phanxicô bắt đầu chuyến thăm ngắn ngủi kéo dài hai ngày tới Đông Timor, một trong những vấn đề cơ bản chính mà ngài phải giải quyết là cuộc khủng hoảng lạm dụng tình dục của giáo sĩ, khi quốc gia này đang chao đảo vì những cáo buộc chống lại các thành viên rất được kính trọng của hàng giáo sĩ.
Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã hạ cánh xuống Đông Timor, còn gọi là Timor Leste, vào ngày 9 tháng 9, sau khi thực hiện chuyến thăm tới Indonesia và Papua New Guinea như một phần của chuyến tông du rộng lớn hơn tới Châu Á và Châu Đại Dương, chuyến tông du này cũng sẽ đưa ngài đến Singapore.
Trong bài phát biểu trước các nhà chức trách quốc gia sau khi đến Dili vào chiều thứ Hai, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã ám chỉ đến vấn đề lạm dụng, kêu gọi các nhà chức trách "ngăn chặn mọi hình thức lạm dụng và đảm bảo tuổi thơ lành mạnh và yên bình cho tất cả những người trẻ tuổi".
Tuy nhiên, ngài không xin lỗi hay liên hệ vấn đề lạm dụng với Giáo Hội Công Giáo hay đại diện của Giáo hội.
“Chúng ta đừng quên rằng những đứa trẻ và thanh thiếu niên này đã bị xâm phạm nhân phẩm”, Đức Phanxicô nói thêm trong một nhận xét ngẫu hứng rằng “vấn đề này đang lan rộng khắp thế giới”.
Đáp lại, ngài nói rằng “tất cả chúng ta đều được kêu gọi làm mọi thứ có thể để ngăn chặn mọi hình thức lạm dụng và đảm bảo tuổi thơ lành mạnh và yên bình cho tất cả những người trẻ tuổi”, nhưng không nhấn mạnh thêm vấn đề này.
Trước khi ngài đến, nhóm ủng hộ nạn nhân lạm dụng của giáo sĩ Bishop Accountability đã công bố một bức thư ngỏ gửi đến Hồng Y người Mỹ Sean O’Malley, chủ tịch Ủy ban Giáo hoàng về Bảo vệ Trẻ vị thành niên, yêu cầu giáo hoàng lên tiếng giải quyết vấn đề này khi ở Đông Timor.
Trong những năm gần đây, Đông Timor đã phải vật lộn với các cáo buộc ấu dâm đối với giám mục nổi tiếng và anh hùng dân tộc Carlos Ximenes Belo, một người đoạt giải Nobel đã được Vatican trừng phạt.
Belo, được cho là đang cư trú tại Bồ Đào Nha, là cựu giám mục của Dili, người đã giành giải Nobel Hòa bình năm 1996 vì những nỗ lực thúc đẩy nhân quyền và quyền tự quyết cho người Đông Timor trong thời gian Indonesia chiếm đóng từ năm 1975-1999, và vì đã thúc đẩy một giải pháp công bằng và hòa bình cho cuộc xung đột của đất nước khi họ đấu tranh giành độc lập.
Ngài đã từ chức vào năm 2002 ở độ tuổi trẻ bất thường là 54, và vào năm 2022 đã bị cáo buộc công khai về tội lạm dụng tình dục trẻ vị thành niên, sau đó Vatican tuyên bố ngài đã bị cấm làm thừa tác vụ khi có cáo buộc ngài cưỡng hiếp và lạm dụng trẻ vị thành niên vào năm 2019.
Di sản của Belo vẫn là một vết nhơ đối với Giáo hội Đông Timor, nhưng những nỗ lực giành độc lập quốc gia của ngài cũng đã mang lại cho ngài sự ủng hộ lâu dài từ nhiều người Đông Timor, khiến vụ việc của ngài trở nên phức tạp và tế nhị mà Đức Giáo Hoàng Phanxicô sẽ phải giải quyết một cách chính xác khi ở đất nước này.
Tương tự như vậy, cựu linh mục người Mỹ Richard Daschbach đã bị tước chức vào năm 2018 sau khi bị buộc tội và sau đó thừa nhận đã lạm dụng tình dục các bé gái dưới sự chăm sóc của mình trong khi làm nhà truyền giáo ở Đông Timor.
Ngài phải đối mặt với các cáo buộc dân sự và bị tòa án Timor kết án vào năm 2021 về tội lạm dụng tình dục trẻ em mồ côi và trẻ em gái thiệt thòi, đánh dấu lần đầu tiên một thành viên của giáo sĩ bị xử phạt dân sự vì tội lạm dụng ở nước này. Ngài đã bị kết án 12 năm tù.
Cha Daschbach đã phục vụ tại thị trấn xa xôi Oecusse của đất nước, và giống như Belo, được người dân địa phương và các chính trị gia cấp cao ca ngợi và bảo vệ vì những nỗ lực ủng hộ nỗ lực giành độc lập của đất nước.
Thủ tướng Đông Timor, Xanana Gusmão, được cho là đã đến thăm Daschbach ít nhất hai lần trong tù vào ngày sinh nhật của ngài. Các con trai của Gusmão sau đó được cho là đã viết thư cho các nạn nhân để xin lỗi về hành động của cha họ.
Đức Giáo Hoàng Phanxicô không có lịch gặp riêng Gusmão trong chuyến thăm Dili, tuy nhiên, Gusmão đã tham dự cuộc họp của Đức Giáo Hoàng với các cơ quan dân sự quốc gia sau khi ngài hạ cánh tại đất nước này.
Trong bức thư gửi O'Malley, Bishop Accountability đã yêu cầu O'Malley thúc giục Đức Giáo Hoàng Phanxicô "trở thành nhà vô địch của các nạn nhân" và khuyên Đức Giáo Hoàng "nói một cách quyết liệt trong chuyến thăm của mình thay mặt cho họ. Giúp ngài hiểu được họ phải cảm thấy cô đơn và sợ hãi như thế nào".
Anne Barret Doyle, đồng giám đốc của Bishop Accountability, cho biết trong một tuyên bố rằng, "Một số lượng chưa xác định các nạn nhân bị lạm dụng tình dục trẻ em ở Đông Timor có thể sợ báo cáo về nỗi đau của họ, vì họ chứng kiến những kẻ săn mồi quyền lực đắm mình trong sự khẳng định công khai mặc dù họ bị cáo buộc lạm dụng nghiêm trọng".
"Đây là một tình huống ảm đạm đối với các nạn nhân, nhưng Đức Giáo Hoàng Phanxicô có thể thay đổi điều đó. Ngài được tôn kính ở Đông Timor. Nếu ngài lên án rõ ràng Belo và Daschbach, và ca ngợi lòng dũng cảm của các nạn nhân, thì lời nói của ngài có thể có tác động tích cực to lớn", bà nói.
“Để phá vỡ sự gắn bó của người dân với Daschbach và Belo, Đức Giáo Hoàng phải lên án hai người đàn ông này đích danh… Một tuyên bố chung chung không nêu tên những kẻ phạm tội sẽ dễ bị bỏ qua hoặc hiểu sai.”
Đức Giáo Hoàng Phanxicô, người được hàng ngàn người dân địa phương xếp hàng trên đường phố để gặp ngài sau khi ngài đến Dili, trong bài phát biểu trước chính quyền đã không đề cập trực tiếp đến vấn đề lạm dụng tình dục của giáo sĩ hoặc gọi đích danh Belo hay Daschbach.
Khi nói về những thách thức xã hội mà Đông Timor phải đối mặt, chẳng hạn như tình trạng lạm dụng rượu và bạo lực băng đảng của các nhóm thanh niên được đào tạo võ thuật, Đức Giáo Hoàng cho biết, "Thay vì sử dụng kiến thức này để phục vụ những người không có khả năng tự vệ, họ lại sử dụng nó như một cơ hội để thể hiện sức mạnh thoáng qua và có hại của bạo lực".
Người ta mong đợi rằng Đức Giáo Hoàng Phanxicô có thể sẽ nói sâu hơn về chủ đề này khi gặp gỡ các giám mục, giáo sĩ và tu sĩ của đất nước vào thứ Ba.
Trước đây, đặc phái viên của Vatican tại Đông Timor, Đức ông Marco Sprizzi, đã kêu gọi những người Công Giáo ủng hộ Belo tôn trọng các lệnh trừng phạt áp đặt đối với thừa tác vụ của ngài vì "những tội ác nghiêm trọng" mà ngài đã phạm phải, mặc dù ngài vẫn được phần lớn xã hội Đông Timor ủng hộ.
Chuyến thăm của một vị giáo hoàng cuối cùng của Đông Timor diễn ra khi Đức Gioan Phao-lô đến vào năm 1989, trước khi đất nước giành được độc lập. Đông Timor tuyên bố độc lập vào năm 1975, nhưng không được công nhận cho đến năm 2002.
Đức Giáo Hoàng Phanxicô thừa nhận tình trạng bạo lực trong quá khứ gần đây của Đông Timor khi họ đấu tranh giành độc lập khỏi sự chiếm đóng của Indonesia, và ngài hoan nghênh vai trò của đức tin Công Giáo trong việc giúp họ đạt được mục tiêu đó.
Ngài cũng ca ngợi cam kết của đất nước trong việc theo đuổi sự hòa giải hoàn toàn với Indonesia bất chấp những rắc rối trong quá khứ gần đây, một thái độ mà ngài cho biết, "tìm thấy nguồn gốc đầu tiên và tinh khiết nhất của nó trong những lời dạy của Tin mừng".
Đông Timor là một quốc gia Công Giáo chiếm đa số, nơi có khoảng 97 phần trăm dân số địa phương theo Công Giáo và Giáo hợi được các nhà lãnh đạo chính trị ủng hộ rộng rãi và hợp tác với chính phủ quốc gia.
Đức Giáo Hoàng đã đề cập đến mức độ nghèo đói cao, đặc biệt là ở các vùng nông thôn, kêu gọi chính quyền khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên của đất nước, chẳng hạn như dầu khí, để thúc đẩy phát triển xã hội. Ngài kêu gọi đào tạo thích hợp cho các nhà lãnh đạo chính trị, nói rằng học thuyết xã hội của Giáo hội phải đóng vai trò như "nền tảng", vì nó thúc đẩy sự phát triển toàn diện và tìm cách tránh "bất bình đẳng không thể chấp nhận được" và chăm sóc những người bên lề xã hội.
Vấn đề lạm dụng cũng là một chủ đề tinh tế trong chuyến thăm của giáo hoàng tới Papua New Guinea, vì Thái Bình Dương từ lâu đã được coi là bãi rác của Giáo Hội Công Giáo đối với các giáo sĩ bị cáo buộc lạm dụng tình dục và những người mà Giáo hội muốn tránh xa khỏi con mắt của công chúng.
Minh họa cho những thách thức mà Đức Giáo Hoàng phải đối đầu khi đối diện với các vụ tai tiếng lạm dụng ở những nơi có sự nhạy cảm khác với Hoa Kỳ và Tây Âu có thể là trường hợp của Cha Carlos Miguel Buela, một người Argentina sáng lập một dòng tu được gọi là Viện Ngôi Lời Nhập Thể.
Buela qua đời vào năm 2023 trong bối cảnh có những cáo buộc rằng ngài đã lạm dụng tình dục các chủng sinh trong cộng đoàn của mình.
Phát biểu với các nhà báo ở Vanimo, một góc xa xôi của Papua New Guinea mà Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã đến thăm vào Chúa Nhật, một nhà truyền giáo người Argentina và là thành viên thuộc dòng của Buela phần lớn đã bác bỏ các cáo buộc.
“Đúng vậy, ngài đã bị cáo buộc lạm dụng và được [Đức Giáo Hoàng] Benedict XVI tha bổng,” Cha Miguel de la Calle, một mục tử ở Vanimo và là một phần của nhóm các nhà truyền giáo người Argentina đã gặp Đức Giáo Hoàng Phanxicô, cho biết.
“Chính Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã ban phước lành cho ngài trước khi ngài qua đời,” de la Calle nói, và chỉ trích các phóng viên đã tập chú quá mức vào các cáo buộc.
Lưu ý rằng người sáng lập đã chuyển đến Genoa trước khi qua đời, de la Calle khẳng định rằng ngài chưa bao giờ bị lên án.
“Đức Giáo Hoàng Phanxicô rất thích người sáng lập, ngài đánh giá cao đặc sủng của chúng tôi,” ông nói.